Sınıf içi iletişimi etkileyen öğretmen davranışları nelerdir?

Sınıf içi iletişimin iki aktörü vardır. Birincisi öğretmen ikincisi ise öğrencilerdir. Öğretmenin öğrencilerle iletişime açık olması, onlara güven vermesi, sınıf içinde ortaya çıkabilecek pek çok sorunun kısa zamanda çözülmesini sağlayacaktır. İletişimde sözel mesajların yanı sıra sözel olmayan mesajlarda iletişim için çok önemlidir. Sözel olmayan mesajlar, bazen sözel olanları desteklerken, bazen kendi başına daha çok şey ifade etmektedir. Burada iletişimi etkileyen öğretmen davranışlarını açıklayacağız. Bu davranışlar genel olarak şunlardır:
1- Duruş
Vücut dili, bireyin vücudunu kullanarak çevresindeki bireylere istendik yöndebazı mesajlar vermesidir. Öğretmenin sınıf içinde durduğu ve hareket ettiği alan, ellerini kullanışı vücudunun duruş biçimi, , öğrenciye pek çok mesajlar verir. Örneğin dik durup rahat davranan öğretmen, kendine güvendiğini gösterir ve öğrencileri de böylece olumlu etkiler. Elini önünde kavuşturarak ders anlatan öğretmen iletişime kapalı olduğunu, açık tutan öğretmen ise iletişime açık olduklarını gösterir.

Olumlu sınıf ortamı oluşturmak için öğretmenin yerine göre öğrencilerin arasında dolaşması, olumsuz davranış gösterenlerin yanına giderek onları sessiz bir şekilde uyarması, defterlerine yaptıkları çalışmaları yanlarına giderek kontrol etmesi, vücut diliyle iletişme açık olduğunu ve kendisine güvendiğini göstermesi gerekir.

2- Mimikler
Öğretmenin mimikleri onun duygularını doğrudan yansıtır. Gergin ve sinirli bir ifade taşıyan mimikler, öğrencilerin kaygı duymalarına ve korkmalarına sebep olmaktadır. Güler yüzlü ve sakin ifadeli öğretmenler öğrencileri rahatlatır ve öğrenme ortamına etkin katılımlarını kolaylaştırarak başarılarının artmasına katkıda bulunur. Mimiklerin bir diğer faydası ise öğretmenin duygularını yansıtmasıdır. Örneğin konuşan bir grup öğrenciye kızgın ve sert bir ifadeyle bakmak öğrencilerin susmasını ve iletişim ortamının uygun hale gelmesini sağlayabilir.

3- Dokunma
Öğretmenin öğrenciye yakın mesafede durması ve ona eliyle temas etmesi öğrencinin sevildiğini ve güvende olduğunu hissetmesini sağlar. Ödevlerini kontrol ettiği öğrencileri omzuna hafifçe elini koyması, öğrenciye güven verir, kaygısını azaltır ve öğretmenle ilişkisini kuvvetlendirir. Dokunmak öğretmenin samimiyetini de gösterir.

4- Göz teması
Öğrencileriyle göz teması kuran öğretmenler hem kendilerine güvenini belli eder ve hem de öğrenciye değer verdiğini gösterirler. Öğretmenin öğrencilerle göz teması kurması iletişimi kolaylaştırır. Göz teması öğrencileri kontrol etmenin en etkili yollarından biridir.

5- Öğretmenin özellikleri
Öğretmenin fiziksel ve bazı kişilik özellikleri öğretmen öğrenci iletişimini etkilemektedir. Öğretmenin dış görünümünü belirleyen fiziksel özellikleri, yaşı, cinsiyeti, giyim tarzı gibi çeşitli özellikler öğretmen öğrenci ilişkisini etkiler. Görünümüne özen gösteren bir öğretmen öğrencilerine “size önem veriyorum” mesajını verir. Öğretmenler kişisel bakımlarına dikkat etmeli, temiz ve sade kıyafetler tercih etmelidirler. Abartılı ve renkli giyim tarzından öğrencilerin dikkatlerini dağıtabileceği için kaçınmaları daha uygun olacaktır. Öğretmenlerin yaşıyla ilgili yapılan araştırmalar genç öğretmenlerin lise öğrencileri üzerindeki etkilerinin, deneyimli olanlara göre daha az olduğunu göstermiştir.Burada aradaki yaş farkının azlığının olumsuz etkisi görülmektedir.

6- Hoşgörülü olma
İlkokul çağındaki çocuklar doğru ve yanlışı seçmede güçlük çektikleri için, ergenlik çağındaki gençlerin ise kişiliklerini kanıtlamaya çalıştıkları için sınıfta birçok olumsuz davranışta bulunabilirler. Böyle bir durumda öğretmenin öğrencilerin bazı hatalı davranışlarına hoşgörüyle karşılaması gerekir. Zıtlaşarak doğru bir iletişim kurulamaz. Aksi takdirde öğretmenler kolayca sinirlenir ve sınıf ortamının gerginleşmesine neden olurlar.

7- Sevecen, anlayışlı ve esprili olma
Öğretmen ve öğrenci sınıfa isteyerek ve severek gelmelidir. Böyle bir durumun yaratılmasında öğretmenin sevecen anlayışlı ve şakacı olması büyük öneme sahiptir. Sınıfta öğretmen tarafından yapılan küçük espri ve şakalar öğrencileri çok mutlu ettiği gibi başarılı olmalarını da sağlar. Ayrıca dersten daha fazla zevk almalarını sağlar. Bu da sınıf ortamını yumuşatır. Sevecen öğretmen öğrencilerle olumlu ilişkiler kurar. Öğrencilere adlarıyla hitap eder ve ayrıca onların kişisel sorunlarıyla ilgilenir, her öğrencinin ayrı bir birey olduğunun farkında olup onlara özel olduklarını hissettirir. Bu davranışları sonucu öğrencilerin güvenini kazanır.