Sivil itaatsizlik nedir?
Sivil itaatsizlik, toplum vicdanını çoğunluk bazında rahatsız etmeyen nedenlerden ötürü, yasal olmayan bir şekilde gösterilen politik bir yönü de olan eylem şekillerinden biridir. Bu eylem bazen bireysel bir eylem de olabilmekte, ancak genelde belirli bir grup tarafından uygulanan çoğul bir eylem şeklinde uygulamada karşılık bulabilmektedir.
Devlet, millet ihtiyaçları ve beklentileri ile uygun bir işletim sistemi olduğundan, genel olarak vatandaınş itaatinin beklendiği bir durumdur. Yasalar ile sağlanan kurallar ağına da bu nedenle uyum ve itaat arzu edilmektedir. Ancak, bazen yasaların özüne ya da uygulanma şekline karşı toplumda tepki doğabilmektedir. Bu tepkiyi yansıtmak için birçok legal yol mevcut iken, devleti daha fazla irrite edip, alınacak etkinin hızlanmasını amaçlamak adına sivil itaatsizlik ile bir eylem gerçekleştiren taraflar olabilmektedir. Bu eylem şekli kamoyu önünde yapılan bir eylem olmakla birlikte, şiddet ve vandalizm barındırmayan bir eylem türüdür.
Henry David Throeau tarafından ilk kez dile getirilen bir aktivizm yolu olan sivil itaatsizlik, bazı kesimlerce de “pasif direniş” şeklinde adlandırılmaktadır. Sivil itaatsizlik bir üçüncü tarafın haklarını çiğnemek uğruna gerçekleştirilmeyen, gerçekleştirilmemesi gereken bir eylem şeklidir.
Sivil itaatsizliğin belirleyici özelliklerini şu şekilde özetlemek mümküdür:
- Yasalara aykırıdır.
- Şiddet içermez.
- Kamuya açıktır.
- Hukuki sonuçlara katlanma rızası içerir.
Genelde uygulanan ve bilinen sivil itaatsizlik yöntemleri ise şu şekildedir:
- Oturma eylemi
- İşgal etme
- Genel grev çağrısı
- İmza kampanyaları
- Ölüm orucu, vb.
Hak arayışının yasal yolları da mevcuttur ve her zaman için ilk tercih yasal yollar olmalıdır. Yasal yollar ile sonuç alınamaması halinde ısrarcı olunması, ısrar ve hukuki yollar ile sonuç alınamayacağı kesin ise denenmesi muhtemel sivil itaatsizliğin yine de yasal bir yol olmadığı, hukuki sonuçlara katlanılması gerektiği ve kesinlikle üçüncü tarafların haklarına riayet edilmesinin, şiddet içermemesinin esas olduğu unutulmamalıdır.