Sokrates kimdir?

Günümüz felsefesinin temeli olarak gösterilen Antik Yunan felsefesinin kurucusu olarak kabul edilen Sokrates, heykeltıraş bir babanın ve ebe bir annenin oğlu olarak doğmuştur. Her ne kadar Sokrates’in kişisel yaşamına dair bir takım iddialar da bulunulsa da, özel yaşamı ile ilgili kesin olarak kabul edilebilecek bir bilgi bulunmamaktadır. Antik Yunan medeniyetinde yaşayan gençlerin kendisini taklit etmesine neden olacak kadar insanlar üzerine etki bırakan bir kişiliğe sahip olduğu bilinen Sokrates’in felsefe haricinde herhangi bir uğraşı da olmamıştır.

Kendisine hayran kalarak onun kuşkucu felsefe düşüncelerini devam ettiren gençlerin en ünlüsü, kuşkusuz günümüz felsefesinin şekillenmesine büyük katkısı olan Platon’dur. Platon felsefenin kurucusu olarak kabul edilen Sokrates’in en ünlü öğrencilerinden biri olarak, sonraki yıllarda en az kendisi kadar meşhur Aristo’ya da akıl hocalığı yapmıştır. Günümüzde oldukça derin bir inceleme alanı olan Ahlak Felsefesi’nin kurucusu olan Sokrates, yaşadığı dönemde bazı insanlar tarafından dava da edilmiştir.

Antik Yunan toplumunda şehir halkına tanrılara inanmamaları gerektiğini söylediği iddia edilerek dava edilen Sokrates, gençleri mevcut tanrılardan soğutarak onlara yeni tanrılar sunmakla da suçlandı. Sokrates bu iddialar ile yargılanmış ve sonunda suçlu bulunarak idam edilmiştir. Şuan bilindiği kadarıyla ardında yazılı bir eser bırakmayan Sokrates hakkında mevcut bilgilerin büyük bir çoğunluğu, öğrencisi Platon ve Platon’un öğrencisi Aristo tarafından kaleme alınmıştır. Aristo her ne kadar Sokrates’in ölümünden 15 yıl sonra doğmuş olsa da, hocası Platon’un ve diğer insanların anlattıklarından çıkardığı sonuçları yazmıştır.

İnsanlık tarihi boyunca birçok düşünür ve bilim adamının düşüncelerini geliştirdiği ve kendisine derin saygı duyduğu Sokrates’ten Kant, ideal akıl olarak bahsetmektedir. Hegel’e göre Sokrates, felsefe tarihinin yazmadan yalnızca düşünerek felsefe yapan ideal filozofu ve bir insanlık kahramanıdır. Her ne kadar Kant ve Hegel Sokrates’e olan hayranlıklarını birçok cümleyle betimlese de, birçok düşünür ve bilim adamı da Sokrates’in düşüncelerine tamamen karşıdır. Nietzsche Sokrates’ten; yaşayan bir insan olarak değil de salt akıl olarak ölen, ölüm korkusundan haberi dahi olmayan ve yaşamdan tamamen kopmuş bir “canavar” olarak nitelendirmektedir. Farklı görüşler olmasına rağmen Sokrates’in ahlak felsefesi gibi günümüz felsefesinin hala büyük tartışmalara konu olan alt dalının kurucusu olduğu tartışmasız bir gerçektir.