Solvent nedir?
Kimya biliminde “çözücü” olarak geçen solvent, maddeleri çözerek bir “çözelti” oluşmasını sağlayan maddelere denmektedir. Katı, gaz ya da sıvı fark etmeden çözünme özelliğine sahip olan herhangi bir maddeyi çözelti oluşturacak biçimde çözen tüm gaz ya da sıvı maddeler birer solventtir. Çözücüler en başta “su” olmak üzere organik içerikli olabileceği gibi, sentetik bir şekilde laboratuvar ortamında da üretilebilir. Sentetik yani yapay yollarla üretilen solvetnler yani çözücüler, modern endüstride oldukça geniş bir alanda kullanılmaktadır. Solventlerin düşük kaynama noktalarına sahip olmaları, hızlı bir şekilde buharlaşmalarına neden olur. Ancak çevreye ve insan sağlığına zararlı olan kimyasalların bu şekilde kolay bir biçimde buharlaşması, etki alanının da oldukça geniş olmasına neden olur. Boya sanayinden plastik üretimine, mobilya cilası üretiminden otomotiv sektörüne çok fazla alanda kullanılan bu çözücülerin bazıları; çevreye ve insana verdiği zarardan dolayı yasaklanmıştır.
Tüm solventler insan ve çevre için zararlı değildir. Zira organik çözücü denince akla gelen ilk isim sudur ve suyun da insan ya da çevreye zararlı olmadığı aşikardır. Çay demlerken sıcak suyun kullanılması, suyun çözücü özelliğinden faydalanılarak suya dem karışmasını sağlamaktır. Boya inceltmekten parfüm üretimine, temizlik maddelerinden cilalara her alanda kullanılabilen solventlerin işlevselliği tartışma götürmeyecek kadar büyüktür. Teknolojinin gelişimi ile birlikte daha fazla imkana sahip olan bilim insanları, kimya laboratuvarlarında çok çeşitli solventler geliştirebilmekte ve bu çözücüler de yeni maddelerin daha işlevsel bir biçimde kullanılabilmesini sağlamaktadır.
Karbon içeren solventler, organik çözücüler olarak isimlendirilir. Kimyasal reaksiyona hızlı bir şekilde giren solventler genellikle buharlaşmak suretiyle ortamı terk eder ve geride de çözünmüş maddeyi bırakır. Bu buharlaşma esnasında solunmaları halinde tehlike arz edecek zehirli gazlara dönüşen çözücülerle çalışırken muhakkak önlem alınması gerekir. Kanserojen etkiye sahip olan sentetik solventler uzun süre boyunca bilinçsiz bir biçimde çok farklı ürünlerin üretimine katılmış ve çocuk yaşlı demeden herkes tarafından kullanılmıştır. Teknolojik gelişim sayesinde daha fazla imkana sahip olan bilim adamlarının yaptığı araştırmalar, uzun süre boyunca üretim sürecine ve kullanıma yarar sağladığı için kullanılan çözücülerin bazılarının insan ve çevre için ciddi zararları olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Bebek ürünlerinden çocuk oyuncaklarına, mobilyalardan ev eşyalarına birçok üründe kullanılan bu kanserojen solventlerin kullanımı birçok ülkede yasaklanmış durumdadır. Ancak kaçak yollarla üretilen ve ucuz olduğu için tüketicilerin talep gösterdiği birçok ürün, içerdiği zehirli çözücüler sebebiyle çevreyi ve insan sağlığını tehdit etmeye devam etmektedir.