Sosyal-ekonomik-kültürel hak ve ödevler nelerdir?
Sosyal, ekonomik ve kültürel hak ve ödevler, aynı zamanda pozitif statü haklar yani isteme hakları olarak da
denilmektedir. Bu haklar bizim devletten istediklerimiz ve talep ettiklerimizdir. Kişiler veya hak sahipleri, sosyal devletten bu hakları talep ettiğinde devlet bu hakları yerine getirmekle yükümlüdür. Bu haklar;
- Konut hakkı
- Toprak mülkiyet hakkı
- Sanatçının korunması
- Çalışma özgürlüğü
- Çalışma hakkı ve ödevi
- Ailenin korunması
- Gençliğin korunması
- Sporcunun korunması
- Kıyılardan yararlanma
- Sağlığın korunması
- Çevrenin korunması hakkı ve ödevi
- Eğitim hakkı ve ödevi
- Sözleşme özgürlüğü
- Ücrette adaletin saplanması
- Sendika özgürlüğü
- Dinlenme hakkı
- Grev, toplu iş sözleşmesi yapma hakkı (işçiler için )
- Toplu sözleşme hakkı (memurlar için)
Sosyal, ekonomik ve kültürel hak ve ödevler, kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenebilir. Gerekli görünen hallerde, olağanüstü hallerde ve sıkıyönetim durumlarında, bu ödevler, kişiler tarafından sosyal devletin korunması için ve karşılıksız bir şekilde yerine getirilmesi gerekebilir.
Bu gibi özel durumlarda kişiler (eğitimciler) ücretsiz eğitim vermesi gerekebilir veya karşılıksız olarak vatandaşlardan çalışma ödevlerini yerine getirilmesi istenebilir. Ama dediğimiz gibi bu durumların olması için, Olağanüstü hal veya sıkıyönetim gibi haller gereklidir. Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar kurulunun çıkaracağı kanun hükmünde kararnameler ile de geçici olarak değiştirilebilir.
Sendika özgürlüğü belirtildiği gibi, izne tabi değildir fakat bildirime tabidir. Bildirim yapılmadan sendikalar kurulamaz.
Grev hakkında işyeri sahipleri bağımsız olarak lokavt yapamaz zaten ,grev olmadan lokavt olmaz.