Spiral nasıl kullanılır?
Gebelikten korunma amacıyla en fazla tercih edilen rahim içi araç yani halk arasındaki adıyla spiral, etkisini spermlerin ölümüne neden olup tüplerden geçmelerini engellemekte, her şeye rağmen tüplerde döllenmiş olan embriyonun rahim içine yerleşmesini önleyerek göstermektedir. Spiral bazen rahimdeki yapışıklıkları önlemek için kullanılsa da, genel işlevi gebelikleri önlemektir.
Spiral nasıl bir yapıya sahiptir?
Genellikle T biçiminde olan aletler plastik üzerine bakır telle çevrilidir. Alt uçlarında kontrol edilmesi ve çıkarılmasını sağlayan ip vardır. Polietilen gövdenin üzeri baryum sülfatla kaplı olarak üretilmiş olan spiraller en fazla kullanılanlardır. Bakır sülfatla kaplanmalarının amacı röntgen filmleri sırasında spiralin izlenmesi içindir. Bazılarında bakır kullanmak yerine progesteron hormonu tercih edilir. Bunların özelliği kanama miktarını azaltmasıdır. Bunun dışındakiler 3-4 ay adet kanamasının artmasına neden olur. Fakat progesteron eklenen spirallerin fiyatları daha yüksektir.
Spiral ne kadar süre gebelikten koruyucu etkiye sahiptir?
Spiral rahme takıldıktan sonra etkisini hemen gösterir. Etkisini yitirmesi için rahimden çıkarılması gerekir. Koruyucu etkileri ise genellikle 5-10 yıl kadar devam eder. Bu etkinin garantilenmesi için 5 yıllık kullanımdan sonra değiştirilmesi önerilir. Spirali korunma yöntemi olarak tercih eden kadınların sadece % 1 kadarı kullanırken gebe kalabilir. Spiral takılmadan önce kadınları jinekolojik muayeneden geçirilmesi, gerekirse smear alınması uygun olur. Buna göre spiralin takılması için bir gün belirlenir. Bunun için ağrıya neden olmasa da, lokal anestezi uygulanabilir. Doğumdan sonra, sezaryen sırasında ya da düşük sonrasında da spiral takılabilir.
Spiral kimler için uygundur?
- Son bir yılda pelvik iltihabı, gonore ve klamidya enfeksiyonu geçirmemiş olan kadınlar
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda risk oranı yüksek olmayan kadınlar
- Doğumdan sonra emziren kadınlara 40 gün sonra takılabilir
- Daha önceden en az bir kez doğum yapmış, adet düzensizliği ya da rahim ağzında yara bulunmayanlara
- Sigara içmeyen, doğum kontrol hapı kullanmayan ya da diğer hormonal yöntemleri tercih etmeyen kadınlara
- Yüksek koruma etkisi ve uzun süreli kullanım isteyen kadınlara spiral takılabilir.
Spiral ne zaman kullanılmaz?
- Spiral kullanımını engelleyecek olan en önemli unsur şüpheli bir gebeliğin varlığıdır
- Daha önceden geçirilmiş ya da şimdi olan bel soğukluğu ya da klamidya gibi pelvik enfeksiyonunun olmasında
- Geriye dönük 3 ayda endometrium enfeksiyonu ya da enfekte düşük geçirmiş olanlarda
- Fazla sayıda cinsel partnerin olmasında
- AIDS ve lösemi gibi bağışıklık sistemini zayıflatacak hastalığı bulunanlarda
- Kalp kapakçığı hastası olanlara
- Sebebi bilinmeyen adet düzensizliği olanlara
- Doğuştan rahim sorunu olanlara ya da sonradan yapısal sorunları olanlara
- Şiddetli adet kanaması ve sancısı olanlarda
- Bakıra karşı alerjisi bulunan kişilere
- Kontrol altına alınamayan serviks ya da vajina enfeksiyonu olanlara
- Serviks ya da endometrium kanseri şüphesi taşıyanlara
- Pap smear testi normal çıkmayanlara
- Diadermi denen ısı tedavisi uygulanan kadınlarda
- Vücutta fazla miktarda bakır birikmesine sebep olan, nadiren olan Wilson sendromu durumunda spiral takılmaması gerekir.
Spiral kullanımında kadınlar açısından en büyük dezavantaj enfeksiyona karşı yatkınlığa sebep olmasıdır. Fakat doğru kişilere takıldığında, nadiren enfeksiyon görülebilir.
Spiral ne zaman takılmalıdır?
Spiral takılması için kadının önce jinekolojik muayenesi yapılmalı ve enfeksiyon varlığı değerlendirilmelidir. Uygun görüldüğünde, spiralin takılacağı gün tespit edilir. Bu genellikle adet döneminde bir gün tercih edilir. Adet kanamasının başında, ortasında sonu ya da bitişinden hemen sonra 1-2 gün içinde takılabilir. Spiral takıldığı sırada gebeliğin olmadığı kesin olarak bilinmelidir. Adet kanamasının son günlerindeyken spiral takılması daha kolaydır.
Spiral takılı olduğunda nelere dikkat edilmesi gerekir?
- Adet gecikmesi durumunda
- Baygınlık hissi duyulmasında
- Şiddetli kasık ağrısı olması ya da kasıkta kramp şeklinde ağrıların olması
- Sebebi tespit edilemeyen ateş ve titreme
- Kötü kokulu vajinal akıntı olmasında, adet dönemi ya da cinsel ilişkiden sonra koku olması halinde
- Anormal vajinal kanamanın olması, şiddetli ağrılı ve sancılı adet görülmesi ya da ara kanamaların olması durumunda, mutlaka doktora gidilmesi gerekir.
- Spiral takılmış olan kadınlarda genellikle cinsel ilişki sırasında spiralin hissedilmesi söz konusu olmaz. Ancak cinsel partnerin bunu hissetmesi halinde spiralin yerinden kayması söz konusu olduğundan mutlaka kontrole gidilmelidir.
Spiralin avantajı nelerdir?
- Uzun süreli kullanımı olan spiral, geri dönüşümlü bir alettir.
- Koruma etkisi diğer yöntemlere göre yüksektir.
- Maliyeti diğerlerine göre oldukça düşüktür.
- Acil koruma gerektiğinde etkili olur.
- Koruma etkisi spiralin takılmasıyla başlar, rahimden çıkarılmasıyla sona erer.