Stagflasyon nedir?
Makro ekonomik bir durumu tanımlamak için kullanılan stagflasyon terimi, ilk bakışta mümkün gibi görünmese de enflasyon ile ekonomik durgunluğun aynı anda yaşanması durumudur. Ekonomik işsizliğin arttığı bir ortam olan stagflasyon durumu, makro ekonomik anlamda ekonominin durgun sürece girmesine rağmen enflasyonun devam etmesidir. Fiyatlar hızlı bir artışın gözlemlendiği stagflasyon durumunu tanımlayan İngilizce “Stagflation” tabiri, durgun(stagnant) ve enflasyon(inflation) kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Gerek Keynesyen İktisadi Teori’de gerekse de Klasik İktisat Teorisi’nde “paradoksal bir durum” olarak tanımlanan stagflasyon, enflasyon ile işsizlik arasındaki orantının tersten doğru hale dönüşmesine neden olur.
İnsanların bildiği üzere tüm ekonomilerde enflasyon ile işsizlik ters orantılı şekilde gelişir. Staglasyon ortamının hem Keynesyen hem de Klasik İktisat Teorisi’nde paradoks olarak nitelendirilmesinin nedeni, bu ortamda işsizlik ile enflasyonun aynı anda artması yani aralarında doğru orantı olmasıdır. Dolayısı ile modern iktisat teorileri kapsamında stagflasyona rasyonel bir açıklama getirmek olası görünmemektedir. Bu nedenle Keynesyen İktisat Teorisi de Klasik İktisat Teorisi de stagflasyon ortamının hakim olduğu ekonomiye herhangi bir açıklama getirememiştir.
Enflasyonun ortaya çıkışı makro iktisadi düzeyde incelendiğinde, toplam talebin arz toplamını aşacak kadar artması durumundan bahsedilir. Toplam arzın talepteki artışı karşılayamadığı durumda ortaya çıkan enflasyon, üretimi destekleyecek işgünün kalmamasından kaynaklanır. Zira bu durum iktisat biliminde “tam istihdam” olarak tanımlanır. Stagflasyon kavramı ile ilgili olan durgun piyasa hali ise istihdamın düşüşe geçmesidir. Kendi içinde gerçek anlamda paradoksal bütünlükler bulunduran stagflasyon kavramı modern iktisatçıların da üzerinde çalışmalar yaptığı konuların başında yer alır.
Makro iktisadi olarak gelişmekte olan ülkeler incelendiğinde, genel olarak düşük bir istihdam olduğundan söz edilebilir. Bu tür gelişmekte olan ülkelerde toplam talebin artması halinde serbest bir işgücü olmasına karşın toplam arz artan talebi karşılayamaz çünkü ülkedeki üreticiler üretim araçlarında ve işgücünde artışa gidebilecek finansman imkanlarına sahip değildir. Tam istihdam ortamı hakim olmasa dahi bu tür gelişmekte olan ülkelerin tam istihdam koşullarında bir ekonomiye sahip olmaları, talebin sürekli olarak artmasını ve sonuç olarak da enflasyonun artış eğilimi göstermesini sağlar. Ancak bu aşamada stagflasyon ortamı yine bilinen makro iktisadi bilgileri altüst ederek aynı anda hem sanayileşmiş ve tam istihdam ortamının hakim olduğu ülkelerin hem de gelişmekte olan ülkelerin tepkilerini vermektedir.