Süleyman Nazif kimdir?
Süleyman Nazif 1870 yılında Diyarbakır’da doğdu. Babası, şair ve tarihçi olan Said Paşa, annesi ise bir aşiret liderinin kızı olan Ayşe Hanım’dır. Şair ünlü şairlerimizden Faik Ali Ozansoy’un ağabeyidir.
Babasının görevinden dolayı Harput (Elazığ) ve Maraş’ta bulunduktan sonra Diyarbakır’da rüştiye öğrenimi görmüştür. Süleyman Nazif 1879 yılında Mardin’deki babasının yanına gitti ve özel yollardan öğrenimini gerçekleştirdi. Babasından Farsça’yı Muş müftüsü Emin Efendi’den Arapça’yı Aleksander Gregoryan adlı bir Ermeni’den ise Fransızca’yı da öğrendi.
Nazif 1892 yılında babasını kaybettikten sonra Diyarbakır Valiliğinde Meclis-i Vilayet kâtipliği görevine başladı. Nazif 1895 yılında Diyarbakır Vilayet Salnamesi’ni hazırladı. Aynı dönemde Diyarbakır Gazetesi’nde başyazarlık yapan Nazif, vilayet matbaasını yönetti. Diyarbakır’a Ermeni meselesini araştırmak için 1896 yılında gelen Abdullah Paşa’nın takdirini kazandı ve Abdullah Paşa ile birlikte Musul’a gitti. Yedi ay sonra Diyarbakır’a geri döndü ve görevlerinden istifa edip İstanbul’a gitti.
Süleyman Nazif, II. Abdülhamit yönetimine karşı mücadele etmek amacıyla 1897 yılında diğer birçok yazar gibi Paris’e kaçtı. Paris’te kaldığı sekiz ay boyunca Ahmet Rıza’nın çıkardığı Meşveret gazetesinde istibdat aleyhine çeşitli yazılar yazdı. Süleyman Nazif “Malumu İ’lam” isimli risale ile “Namık Kemal” adlı risalesini “Abdullah Tahir” takma adıyla yayımladı.
Ülkeye döndükden sonra II. Abdülhamit tarafından vilayet mektupçusu olarak Bursa’da görevlendirildi. 1908 yılına kadar burada kalan Nazif’in, Mısır’da İmzasız Risaleler’i yayınlanmış, ve Servet-i Fünun dergisine yazılar göndermişti. 1906 yılında Nazif’in ilk şiir kitabı olan “Gizli Figanlar”’ı imzasız olarak Mısır’da bastırdı. Daha sonra “El Cezire Mektupları” adlı eseri yayımlandı.
1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine İstanbul’a döndü; İttihat ve Terakki Partisi’ne üye oldu. Bir süre Ebuzziya Tevfik ile birlikte Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkardı. Daha önce Paris’te yayımladığı Malumu İ’lam isimli risaleyi yeniden bastırdı.
Süleyman Nazif 1909’da Basra, 1910’da Kastamonu ve 1911 yılında Trabzon valiliklerinde görevlendirildi. 1912 yılında İstanbul’a gelip Hak Gazetesi’ni çıkardı. 1913 yılında Musul, 1914 yılında ise Bağdat valiliği yaptı. Süleyman Naizf, 1915 yılında devlet memurluğundan ayrılıp sadece yazarlık yapmaya başladı. Yazılarını 1917 yılında “Batarya ile Ateş” adıyla bastırdı. Aynı yıl yazar, Galiçya cephesindeki kahramanlıkları anlatan “Âsitân-ı Tarihte” adlı eserini yayınladı.1918 yılında “Firâk-ı Irak” adlı ikinci şiir kitabı yayımlandı.
1918 yılında ünlü yazarlarımızdan biri olan Cenap Şahabettin ile Hadisat Gazetesi’ni çıkardı. Yazar aynı zamanda Vilayat-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulmasına öncülük etti. İstanbul’un işgalini sert bir dille eleştirdiği “Kara Bir Gün” adlı yazısı Hadisat Gazetesi’nde yayınlandığında büyük yankı uyandırdı. Yazar bu endnele İngilizler tarafından Malta adasına sürüldü. 20 ay burada sürgün hayatı yaşadı. Çal Çoban Çal adlı eseri bu dönemde basıldı. 1922 yılında İstanbul’a döndü. 1922 yılında “Çalınmış Ülke” adıyla makalelerini kitaplaştırdı. 1924 yılında “Malta Geceleri” adlı üçüncü şiir kitabını yayımladı. Aynı yıl “Hazret-i İsâ’ya Açık Mektup” adlı eserini bastırdı. Bu eser Hristiyanları Hz. İsa’ya şikayet eden bir şikayetname idi.
1927 yılı başında zatürre hastalığına yakalanıp öldü. Cenazesini kaldıracak malvarlığı bulunmadığından dolayı cenaze giderleri Türk Tayyare Cemiyeti tarafından karşılandı. Cenazesi yakın dostu milli şair Mehmet Akif’in yanı başına defnedilmiştir.
Eserleri
1. Gizli Figanlar (Şiirler, 1908)
2. Batarya ile Ateş (1917)
3. Firakı Irak (Irak’tan Ayrılış, Şiirler, 1918)
4. Fuzuli (1920)
5. Tarihin Yılan Hikayesi (1922)
6. Çal Çoban Çal (1922]
7. Malta Geceleri (1924)
8. Mehmet Akif (1924)
9. Hz. İsa’ya Açık Mektup[6] (1924)
10. İki Dost (1926)
11. El-Cezire mektupları
12. Mâlum-u İlâm
13. Victor Hugo’nun Mektubu
14. Boş Herif
15. Süleyman Paşa
16. İki İttifakın Tarihçesi
17. Batarya İle Ateş
18. Asitanı Tarihte
19. Pierre Loti HitabesiNamık Kemal
20. Tarihin İsyan Hikayesi
21. Nasırüddin Şah ve Babiler (1923)
22. Mehmed Akif
23. Çalınmış Ülke
24. İmana Tasallût
25. Külliyat-ı Ziya Paşa
26. Kafir Hakikat
27. İki Dost
28. Fuzuli
29. Lübnan Kasrı’nın Sahibesi
30. Yıkılan Müessese