Süleyman Şah kimdir?

Süleyman Şah’ın 1178 yılında dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Kaya Alp’in oğlu, Ertuğrul Gazi’nin babası, Osman Gazi’nin ise dedesi olan Süleyman Şah Oğuzların Kayı boyundandır. Doğum yeri ve tarihi hakkında kesinleşmiş bilgiler bulunmamaktadır.

12. yüzyılın sonlarına doğru dünyaya geldiği ve Kayı boyunun reisi olduğu bilinmektedir. Moğolların ünlü hükümdarı Cengiz Han’ın Orta Asya’yı istila etmesi üzerine, 13. yüzyılda Türkistan’dan batıya doğru göç etmeye karar vermiştir. Türkistan’dan yaklaşık olarak 50.000 kişiyle Kuzey Kafkasya üzerinden Doğu Anadolu’ya gelmiş olan Süleyman Şah 1214 yılında Erzincan ve Ahlat taraflarına yerleşmiştir. Aynı boya mensup olan bazı aşiretler de Diyarbakır, Mardin ve Urfa’ya yerleşmişlerdir.

Kayı boyuna mensup olan Osmanlılar üç bin kişilik büyük bir Türk aşireti olarak, Hülagünün zulmünden kaçmışlardır. Mâverâünnehir’in Mahân vilayetinden Selçuklu Devleti’nden Sultan Alaeddin Konya’ya doğru yola koyuldular. Kabilenin reis ise, Süleyman Şah idi. Fırat nehrinin kenarında Ceber kalesi civarında konaklamışlardır. Aşiretin reisi olan Süleyman Şah’ın boy abdesti alması gereği hasıl olmuş. Orada Fırat Nehri’ne girmiştir. Ve bu nehirde boğulmuştur. Ölümünden sonra Caber Kalesi’nin dibinde bulunan bir kümbete gömülmüştür. Mezarın bulunduğu bölge, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Suriye Osmanlı Devletinden ayrılınca, Suriye Fransa’nın mandası haline gelmiştir.

Ancak Türkiye Cumhuriyetinin Fransa ile yapmış olduğu Ankara Antlaşması ve Lozan Antlaşması’na göre kale ve türbe Türkiye’nin toprağı kabul edilmiştir. 1938 yılında türbenin yanına Jandarma Karakolu İnşaa edilmiştir. Toprağın ve türbenin koruma görevini Türk Askeri yapmaya başlamıştır.Suriye Hükümeti 1973 yılında Tabka Barajı’nın yapımının bitirileceğini ve türbenin Esed Baraj Gölü’nün suları altında kalacağını Türk hükümetine bildirmiştir. Bundan dolayı türbe ve karakol Halep İline bağlı Karakozak Köyündeki 10.096 m²’lik yeni yerine taşınmıştır.

Süleyman şahın yerine aşiretin örf ve adetlerine göre kardeşi Ertuğrul Bey kabilenin reisi olmuştur. Ertuğrul Bey’in reisi olması üzerine Süleyman Şahın oğulları kabileden ayrılmışlardır. Süleyman Şah’ın oğullarından Kızıl-Togar Han, amcasının reisliğini kabul etmemiştir. Taraftarları ile birlikte eski adı Rakka olan Urfa gelmiştir ve buraya yerleşmiştir. Birçok mücadele ve savaşlardan sonra Urfa’ya bey olan Kızıl-Togar’in mezarı Halilurrahman Camii’nin haziresinde bulunmaktadır. Bayındır Han, babası Süleyman Şah’ın boğulmasından sonra amcasının yanında ayrılarak. Ahlat beyinin yanına gitmiştir. Süleyman Şah’ın diğer oğulları Boğa Han ve Yay-Doğar Handır. Azı kaynaklarda da Süleyman Şah’ın Sungur Tekin, Gündoğdu, Dündar Bey ve Ertuğrul Bey adında çocuklarının olduğu belirtilmektedir. Süleyman Şahın boğulması üzerine üç yüz kadar adamıyla Kırıma hareket etmiştir. Ertuğrul Bey, aşiretin geri kalanıyla birlikte Konya’ya hareket etmiş ve Söğüde yerleşmiştir. Ertuğrul Bey, Bursa tekfuru ile savaşırken şehit olmuştur.

Bahis konusu ettiğimiz Süleyman Şah, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu olan Kutalmışoğlu Süleyman Şah değildir. Bu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir.

Süleyman Şah türbesi, yüksek duvarlar ve tipik Türk stili ile çevrilidir. Kalede bulunan eski türbe ise, 1144 yılında Halep Emiri Zengi Atabek tarafından başlatılmış ve oğlu Nureddin tarafından tamamlanmıştır. Eyyubilerin ünlü hükümdarı Selahaddin Eyyubi, türbeyi koruma altına almıştır. Moğollar tarafından 1260 yılında yıkılmıştır. Daha sonra kaledeki türbe, 1510’lu yıllara kadar hiç onarım görmemiştir. Sahipsiz kalmıştır. Yavuz Sultan Selim’in, bölgeyi fethetmesinden sonra türbe tekrar düzenlenip restorasyonu yapılmıştır. .