Sümerlerde din anlayışı nasıldır?

Sümerler, MÖ 4000 – MÖ 2000 yılları arasında bugünkü güney Irak’ta (Mezopotamya) kurulmuş olan çağının en büyük devletlerinden biridir.Mezopotamya’da ortaya çıkan bir çok medeniyetin temelini Sümerler attığını söyleyebiliriz. Ayrıca yazı ve astronomi de ilk kez Mezopotamya’da Sümerlerde ortaya çıktığı tarihçiler tarafından belirtilmektedir.Sümer Devleti, Sami olmadığı söylenen bir topluluk tarafından kurulmuştur. Sümerler Asurlular, Babiller, Akadlar ile birlikte Mezopotamya tarihine yön vermiş olan medeniyetlerdir.
Çok tanrılı inanca sahip olan Sümerlerin tapınaklarına Ziggurat adı verilmiştir. Zigguratlar yedi kattan oluşup toplam üç ana bölümden teşkil edilmiştir. Birinci katlar erzak deposu, orta katlar okul ve tapınak, son katlar ise rasathane yani gözlemevi olarak kullanılmıştır. Yazının icadının geçmişi bu tapınaklara kadar dayanır.
Sümerlerde her nesnenin bir Tanrısı vardı ve bunlar insan görünümüne sahip idiler, fakat insanüstü güçleri olan ölümsüz varlıklar olarak görülürlerdi. Tanrılar, insanlara hiç bir zaman ne istediklerini bildirmezler. Ancak insanlar onlara, kendilerinden istenileni sorarak öğrenebilirdi. Başlıca tanrıları şunlardır:
• Ab-zu: Yeraltı tanrısı da denir. Ab-zu, canlandırıcı bir tanrıdır.
• An: Gök-tanrı. Anum da denir. Savaş tanrısı İştar´ın kocası olarak bilinir.
• Anşar: Gökyüzü tanrısı. Yeryüzü tanrısıdır. Kişar´la birlikte dişi yılan Lakamu´yla erkek yılan Lakmu´nun çocukları olarak kabul edilir.
• Annunaki´ler: Bunlar baş tanrı Marduk´tan kendilerine bir hizmetçi vermesi dileğinde bulunmuşlar, o da yüzden insanı yaratmış.
• Arallu: Cehennem ülkesi olarak anılır. Sümer dini inançlarına göre, cehennem ülkesini idare eden önce tanrıça Ereşkigal´miş, sonra çok güçlü bir tanrı olan Nergal ile evlenerek cehennem ülkesinin kralı olmuş.
• Aruru: Sümer tanrıçasıdır. Sümerlerin önemli destanlarından Gılgamış destanında adı geçen, A-Ru-Ru biçiminde de yazılıyor. Boğa: Bolluk ve güçlülük simgesi idi.
• Ea: Su-tanrı. Enki adıyla da anılır. Sümer-Akad inançlarında evrenin temel elemanı su´dur. Daha açık bir deyişle Sümer evreni gök (An), toprak (Enlil)ve su (Enki) olmak üzere üçe ayırmakla beraber bunların temel ve tümünün yaratıcı öğesi olarak su´ya tapmışlardır.
• Enkidu: Enkidu’nun arkadaşı Gılgamış’tır. Engidu şeklinde yazıldığı anlaşılmıştır. Bazı sümeroglar onun bir insan olmadığını, bir aslan olduğunu tezini savunmuşlar
• Enlil: Yeryüzü-tanrı. Bel ya da Belum adıyla da anılır. Baal´le birlikte bütün bu adlar, Mezapotamya´nın en büyük tanrısını dile getiren tanrı anlamındadır.
• Ereşkigal: Yeraltı ülkesi tanrıçası. Yeraltı ülkesi tanrısı Nergal´in karısıdır. Kingu: Devler ve canavarlar ordusunun komutanı.
• Kişar: Yeryüzü tanrı. Ünlü Sümer tanrıları Anum, Enlil ve Ea, onun gökyüzü-tanrı Anşar´la birleşmesinden doğmuş ya da oluşmuştur. Kişar dişi olup Anşar ise erkektir.
• Moummou: Sonsuzuk tanrısıdır.
• Nana: Ana-tanrıça Kybele´nin adlarından biridir
• Ningirsu: Savaş-tanrı. Urningirsu da denir. Ninhur Sag: Kış bölgesi tanrıçası. İ.Ö.III. bin yılda tapılmıştır. Ninlil ile kardeş çocuklarıdır.
• Ninlil: Tanrı Enlil´in karısı olarak bilinir.Aynı zaman da Nirginsu´nun da annesidir.
• Pazuzu: Ateş perisidir. Hastalıkları iyi ettiğine inanılmıştır.
Sin: Ay tanrısıdır. Sümerlilerin en büyük kozmik tanrısı da diyebiliriz.
Şullat: Fırtına ve kötü hava habercisi tanrıça olarak tarihte yerini almıştır.
• Tiamat: Tuzlu su tanrıçası denir. Tatlı su tanrsı Apsu (ya da Ab-zu)´yla beraber evrenin ilk varlıkları olarak bilinirler.
• Temmuz: Bitkilerin ölen ve yeniden dirilen tanrısı olarak Sümerlerin inançlarında yerini almıştır.
• Utu: Güneş tanrısıdır. Ud ya da Ut da denilmiştir.
Sümer mitolojisinde , efsanelerinde insanın tanrılara hizmet etmesi için yaratıldığı anlatılır. Bu kadar çok tanrılı bir anlayışa sahip olan Sümerler diğer medeniyetler ile de din alanında da etkileşim halinde olmuştur.Mısır medeniyeti gibi medeniyetlerde de çok tanrılı bir inanç sistemi mevcuttu.