Suyosunları nedir?

Suyosunları ya da diğer adı ile algler ancak mikroskop ile görülebilen tek hücreli canlılardan metrelerce uzayabilen dev deniz yosunlarına kadar değişik boyutlarda ve biçime sahip ilkel canlılardır. Örneğin durgun suların üzerinde meydana gelen yeşil köpük birikintileri ya da çoğunuzun denizde yüzerken ayağına kaygan deniz bitkileri dolanmıştır. İşte günlük yaşantımızda çok sıkça rastlamış olduğumuz bu canlılar suyosunlarıdır. Suyosunları isminin anımsattığı gibi sadece suda yaşamaz, karayosunları gibi duvarda, kayalarda, ağaç gövdelerinde ve yeterli nem olan her yerde, hatta kaplumbağaların kabuklarında bile yaşayabilirler.

Suyosunlarının görünümleri her ne kadar bitkiyi andırırsa da gerçek gövdeleri, yaprakları, kökleri ve çiçekleri yoktur. Buna karşılık yeşil renkli klorofil pigmenti içerirler ve kendi besinlerini üretirler. Ama bazı türlerin içermiş oldukları diğer renk maddeleri öylesine baskındır ki klorofil görünmez duruma gelir. Suyosunları renklerine göre yeşil suyosunları, esmer suyosunları, kırmızı suyosunları, altın suyosunları gibi gruplara ayrılmaktadırlar. Örneğin Kızıldeniz’in suyunun zaman zaman kırmızımsı görünmesinin sebebi kırmızı suyosunlarıdır. Suyosunları eşeyli ya da hareketli sporlar ile eşeysiz olarak üreyebilmektedirler.

Suyosunlarının önemli bir kısmı denizlerde yaşamaktadır. Bunların başlıcalarından biri esmer suyosunlarıdır. Şekilleri türden türe değişirse de esmer suyosunları genel olarak derimsi bir sap ile kayalara tutunan, üzeri hava kesecikleri ile bezenmiş, yassı, uzun sert organlara sahip bulunmaktadır. Ve keseciklerinin yardımı ile su yüzeyine yakın olarak yüzmektedir. Böylelikle de güneş ışınlarını alarak fotosentez yaparlar. Esmer suyosunlarının bir kısmı örneğin, Atlas Okyanusu’nun kıyı kesimlerinde yetişenler 6 metreye kadar uzanırken Büyük Okyanus’taki bazı türlerin boyu 65 metreyi aşmaktadır. Bu dev suyosunları Güney Okyanusu’nda uçsuz bucaksız sualtı ormanları meydana getirmektedir. Yeşil alglerin denizlerde yaşayan en yaygın olan üyelerinden biri denizmaruludur. Deniz kıyılarında ve kayaların üzerinde bulunmakta olan bu suyosunu marul gibi kenarları kıvırcık, ince, yarısaydam ve yeşil yaprakları ile ayırt edilmektedir. En çok sıcak sularda bulunan kırmızı suyosunları ise zarif ve alımlı şekilleri ile denizaltı yaşamına renk katmaktadır. İpliksi, tüysü ya da yassı olanları bulunmaktadır. Renkleri içermiş oldukları pigmentlerin oranına bağlı olarak kırmızıdan maviye doğru değişmektedir.

Suyosunlarının sayısız faydaları arasında belki de en önemlisi denizlerdeki yaşama yapmış oldukları önemli katkılardır. Fotosentez yolu ile kendi besinlerini üreterek bir yandan suya oksijen kazandırıp diğer yandan da denizanası, karides gibi binlerce küçük deniz hayvanına besin sağlamaktadır. Suyosunlarını yemek sureti ile beslenen bu hayvanlar da balıklara ve hatta balinalara yem olmaktadırlar. Buradan anlaşılacağı üzere denizlerdeki besin zincirinin en önemli halkası olan suyosunları var olmasaydı, diğer üstün yapılı su canlılarının hiçbiri olmazdı.

Suyosunlarından çok çeşitli alanlarda yararlanılmaktadır. Örneğin yüksek oranda potasyum ihtiva eden esmer suyosunları hem gübre olarak kullanılır hem de iyi bir iyot kaynağıdır. Başta kırmızı suyosunları olmak üzere birçok suyosunu türü öteden beri bilhassa doğu ülkelerinde yiyecek olarak tüketilmektedir. Bazı kırmızı suyosunu türlerinden ise agaragar ya da agar denilen jelatinsi renksiz bir madde çıkartılmaktadır. Kozmetikten ilaç üretimine kadar çok çeşitli alanlarda kullanılan bu madde gıda sanayisinde de kıvam verici olarak dondurma, çorba, jöle ve soslara katılmaktadır.