Takıntı hastalığı nedir?

Takıntı hastalığı akla uymayan ve saçma olmasına rağmen kişinin isteği dışında ısrar ve zorlayıcı şekillerde aklına gelen tekrarlayıcı özelliklerde olan düşüncelerdir. Bunlar ortaya çıktığı zaman kişinin rahatsız olmasına neden olur. Bu durumda kişiler kompülsiyon adındaki zorlantı davranışlar yaparak bunları bastırmaya çalışır. Kişiler bunların mantıksız olduğunu bilseler de, bunlardan kurtulamazlar. Takıntı hastalığında takıntı ve zorlantı durumu devamlı olarak yinelenerek, kişinin günlük hayattaki işlerini aksatacak bir duruma gelir. Kişiler düşüncelerinin meydana getirdiği sorunları bastırabilmek için, yaptıkları davranışları yeniden tekrarlamamak amacıyla çoğu günlük aktivitelerinin bazı sınırlarını aşmazlar. Bu duruma ellerini yıkayan kişinin ellerinin kirlenmemesi için bazı eşyalara dokunmaması örneğini verilebilir. Kişiler yaptıkları bazı davranışları ritüel haline getirir. Bu rahatsızlık kişilerde genellikle 20-40 arasındaki yaşlarında başlar ve dalgalı bir süreç izlemektedir. Yani belirtiler bazı dönemlerde sıklaşmakta, bazı dönemlerde ise hafiflemektedir. Takıntı hastalığı olan kişilerin titiz ve mükemmeliyetçi olan kişiliklerden ayırt edilmesi önemlidir. Çünkü titiz ve mükemmeliyetçi olan kişiler çoğu konuda özen göstermiş olsalar bile, takıntı hastalığı bulunanlar gibi tekrarlayıcı ve rahatsızlık verecek takıntıları yoktur.

Bazı takıntı türleri

• En çok rastlanan takıntı çeşidi kirlenme takıntısıdır. Kişide çevresinden kendi üzerine kan, toz, pislik, mikrop gibi şeylerin bulaşacağı biçiminde takıntılar bulunur. Bunları önleyebilmek için kişiler bazı eşyalara dokunmaktan kaçınır. Başka yerlerde saatlerce ellerini yıkama, banyo yapma ya da defalarca evi temizleme gibi alışkanlıkları olur. Bu sebeple kişilerin günlük işlerinde aksaklıklar olur, sosyal etkinliklere katılamama sorunu yaşarlar.
• Sevdikleri kişilerin başına kötü şeyler geleceğini düşünen kişiler, buna engel olabilmek için mantıksız gelen bazı şeyler ya da davranışlarda bulunabilir.
• Kişiler gündelik işlerinin ters gideceği takıntısıyla, her şeyi defalarca kontrol etme ihtiyacını duyabilirler.
• Kişiler kendi aklını yitirip, çevresine zarar vereceğini düşünerek evde bulunan bütün kesici aletleri saklar, içinde olduğu ortamı değiştirebilir ya da davranışlarını belli bir sayılarda yapmaya başlayabilir.
• Yolda yürüme esnasında araç plakalarını sayma, taşları ve parkeleri sayma ya da çizgilere ayak basmama gibi takıntılar içinde olabilir.
• Evde ya da başka bir mekânda eşyaların istediği gibi simetrik durması gibi takıntılar olabilir. Bunlar kişilerde düzen takıntısı olarak tanımlanır.

Takıntı hastalığının tanısı nasıl yapılır?

Bu rahatsızlığın tanısı psikolog ve psikiyatrist gibi branşlar tarafından koyulmalıdır. Teşhiste kişilerde meydana gelen belirtilerin öncelikle bedensel bir hastalıktan kaynaklanmadığı araştırılmalıdır. Bu ilerleyen yaşlarda ortaya çıkmış olan takıntı hastalığında oldukça önem taşımaktadır. Birde bazı psikolojik hastalıklarda geçici bir süreyle takıntılar olabilir. Bu etkenler doğru belirlenmelidir. Gerektiği takdirde hastalara fiziksel ve ruhsal muayene, kan ve idrar tahlilleri ve diğer tetkikler yapılmalıdır.

Takıntı hastalığının sebepleri nedir?

Takıntı hastalığının belli bir sebebi yoktur. Değişik etkenlerin bir araya gelmesinin, bu rahatsızlığa neden olduğu varsayılmaktadır. Hastalığın genetik olarak ortaya çıktığı belirlenmiştir. Hastalığın beynin bazı kısımlarındaki işlev değişiklikleriyle ilgili olduğu sanılır. Bu nedenle rahatsızlığın bir beyin hastalığı olduğu söylenebilir. Stres altında olma, aile içi sorunlar yaşama bu rahatsızlığa sebep olmaz, ancak olan hastalığın ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Takıntı hastalığı nasıl tedavi edilir?

Rahatsızlığın tedavisinde hastalarda ilk olarak ilaç kullanılması söz konusu olur. İlaç tedavisiyle beraber bilişsel davranışçı tedavi uygulandığında, hastanın iyileşme süreci hızlanır. Kullanılacak ilaçlar uygun antiobsesif ilaçlar ve bazı psikiyatrik ilaçlar arasından olur. Uzun sürecek tedavi sırasında ilaçlar doktor mutlaka denetiminde kullanılmalı, etkileri için belli bir süre beklenmesi gerekir. Başlangıçta hastalığın şikâyetleri bir süre daha devam edebilir. Uygulanan terapi sırasında hastalar kendi takıntıları ile yüzleştirilir.

Takıntı hastalığı olan kişilerin yakınlarına öneriler

• Hastalar takıntılarını yaşarken yakınlarını da bunun içine katabilir. Kendi ritüellerini yakınlarının da yapmasını isteyebilir. Bu sebeple aile bireyleri içinde çatışmalar meydana gelebilir. Aile bireyleri bunu bir hastalık olarak kabul etmeli ve hastanın tedavi olması için ikna etmelidir.
• Hastalar her ne kadar katı bir mizaca sahip olarak görünse de, gerçekte yumuşak bir mizaçları vardır. Ellerinde olmayan şekilde yakınlarını bazı kuralara uymak için zorlayabilirler. Bunu hastalık olarak kabul edebilen hasta yakınları, hastaya daha  faydalı olacaktır.
• Hastalarda oluşan belirtileri tartışarak düzeltmek isteyen yakınlar, bunu istedikleri doğrultuda gerçekleştiremez. Bu sadece hastanın sıkıntısını daha fazla arttırabilir. Bu nedenle yakınların daha ılımlı olması tavsiye edilmektedir.