Tarih Çağları nedir?
Tarihi daha kolay inceleyebilmek amacıyla tarihçiler tarihi çağlara ayırmışlardır. Çağlara ayırırken bütün dünyayı etkilemiş olan ve bir dönüm noktası anlamına gelen olaylar baz alınmıştır. Tarihte Çağlar; Tarih öncesi devirler ve Tarih devirleri ikiye ayrılmıştır.
1. Tarih öncesi devirler; yazının bulunmasından önceki dönemlere verilen isimdir.Taş devri ve Maden devri olmak üzere iki döneme ayrılmıştır.
Taş devri; Kabataş, Yontmataş, Cilalıtaş olarak,
Maden devri ise Bakırtaş devri, Tunç devri ve Demir devri olarak bilinmektedir.
Tarih öncesi devirler, genellikle insanların yaşamlarını sürürken kullandıkları araç ve gereçlere göre belirlenmiştir. Başlama ve bitiş tarihleri açısından bölgesel farklılıklar görülmektedir. Bir bölgede bir çağ yaşanırken bir başka bölgede farklı bir çağ yaşanabilmekteydi. Bu dönemde yazı olmadığından dolayı kesin bilgilere ulaşmakta zorlaşmaktadır.
2. Tarih devirleri; İlk çağ, Orta çağ, Yeni çağ ve Yakın çağ olarak ayrılmıştır.
İLK ÇAĞ (MÖ 3200- 375 /476)
İlk çağ yazının bulunması ile başlamaktadır. Roma İmparatorluğu’nun yıkılması ile son bulmaktadır.
Bu çağda:
a) yerleşik yaşamın gelişmeye başlaması ile Mezopotamya’da Ur, Antik Yunan’da Polis ya da Site denilen şehir devletleri giderek krallıklara dönüşmüştür.
b) Paranın Lidyalılar tarafından icadı ile ticaret hızlanmıştır. Ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Kral yolu, İpek yolu ve Baharat yolu dönemin en önemli ticaret yollarıdır. Bu çağda Asur, Fenike ve Yunan gibi kolonici topluluklar ortaya çıkmıştır.
c) Göçebelikten daha çok toprağa bağlı topluluklar ortaya çıkmıştır. Sınıf farklılıkları bu çağda görülmeye başlanmıştır.
d) Çok tanrılı dinler ile beraber bu çağda Yahudilik ve Hristiyanlık ortaya çıkmıştır.
ORTA ÇAĞ (375/476 -1453)
Ortaçağ Kavimler Göçü ile başlamakta olup, İstanbul’ un Fethi ve Yüzyıl Savaşlarının bitişi ile son bulmaktadır.
a) Avrupa’da derebeylik (feodalite) rejimi egemen olmuştur. Haçlı Seferleri bu dönemde yaşanmıştır.
b) Deniz ticaretine bağlı zenginliğin yanı sıra korsanlık bu çağda hızla artmıştır. Haçlı seferlerinden sonra Akdeniz limanları büyük önem kazanmıştır.
c) Avrupa’da toprağa bağlı feodal ve sınıflı bir toplum yapısı hakim olmuştur. Asya toplumunda ise genellikle sınıf farklılıkları görülmekteydi.
d) Devletlerin siyasetini Avrupa’da Katolik Hıristiyanlık, doğuda ise Ortodoks Hıristiyanlık, İslamiyet ve diğer Asya dinleri belirlemekte idi. Batı dünyasındaki Katolik Hıristiyanlık siyasi gücü elinde tutuyordu.
e) İslam medeniyetleri bu çağda en parlak dönemlerini yaşarken Avrupa’da ise skolastik düşünce egemendi.
YENİ ÇAĞ (1453–1789)
Yeni çağ İstanbul’un fethi ile başlamakta olup Fransız İhtilali ile son ile son bulmuştur.Bu çağda;
a) Avrupa’da feodalite güç kaybetmiş ve mutlak monarşiler güç kazanarak dünyaya açılmışlardır. Doğu’da ise Osmanlı imparatorluğu yükselişini devam ettirmiş, çağın sonlarına doğru duraklama ve gerilemeye başlamıştır.
b) Coğrafi keşifler neticesinde Avrupa ülkeleri ekonomik açıdan güçlenmiştir. İlk sömürgecilik faaliyetleri bu çağda görülmeye başlanmıştır.
c) Ticaretin daha çok önem kazanması ve feodalitenin çökmesi ile Orta çağ Avrupa’sının sınıflı toplum yapısı değişime gitmek mecburiyeitinde kalmıştır.
d) Katolik ve Ortodoks mezheplerine karşın Protestanlık, Kalvenizm ve Anglikanizm gibi mezhepler yine bu çağda ortaya çıkmıştır.
e) Avrupa’da kağıt ve matbaanın yaygın bir biçimde kullanılmasıyla yeni fikirlerin yayılması kolaylaşmış ve kültür seviyesi yükselerek “Rönesans” hareketi başlamıştır.
YAKIN ÇAĞ (1789’dan günümüze)
Yakın çağ 1789 yılında Fransız İhtilali ile başlayıp günümüze kadar devam eden çağdır. Bu çağda;
a) Fransız İhtilali ile birlikte Avrupa’da ulus devletle, meşruti ve demokratik yönetimler kurulmuştur. Osmanlı Devleti gibi çok uluslu devletler dağılma dönemine girmiştir. I. Ve II. Dünya Savaşları yaşanmıştır.
b) Sanayi İnkılabının hammadde, enerji, iş gücü ve pazar ihtiyacını doğurmasıyla sömürgecilik yaygınlık kazanmıştır. Sanayi İnkılabı ile makineleşmeye gidilmiştir. Kapitalizm, sosyalizm, liberalizm gibi sosyo-ekonomik sistemler bu dönemde yayılmıştır.
c) Aydınlanma düşüncesi ve Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu eşitlik düşüncesi ile milliyetçilik düşüncesi ortaya çıkmıştır. Sanayinin gelişmesi ile işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.
d) Avrupa’da laik yönetimler güç kazanmaya başlamıştır.
e) Batı kültürü Doğu kültürüne göre daha üstün bir hale gelmiştir. Sanayi sonrası hızlı kentleşme ve bireysel yaşam daha çok ön plana çıkmıştır.