Tartışma türleri nelerdir?

Tartışma dendiğinde birçok insanın aklına ağız dalaşına girme, rencide etmeye yönelik laflar sarf etme gibi negatif yönlü eylemler geliyor olmasına karşın aslında insanoğlu diğer canlılardan ayıran temel özellik dil kullanması ve bu sayede tartışarak hayata dair olaylarda uzlaşabilmesidir. Günümüz insanlarının büyük bir bölümü tartışarak kendini, karşısındaki, içinde yaşadığı toplumu ve tüm dünyayı ilgilendiren meseleleri çözme konusunda pek başarılı olmasa da, bilgi paylaşımı ve sorunların barışçıl yollarla çözülmesi için tartışmak en rasyonel yoldur. Farklı şekillerde algılanıyor olmasına tartışma dendiğinde akla, birçok farklı türü olan ve temel fonksiyonu da dili kullanarak ortak bir düşünce paydasında buluşmak olan paylaşım süreci gelmelidir. Tartışma türlerini; sempozyum, münazara, panel, açık oturum ve forum olarak 5 ana başlık altında toplamak mümkündür. Çoğu zaman bu 5 türün bazıları eşanlamlı olarak kullanılmasına karşın bahsi geçen tartışma türlerinin işlevi, gerçekleştiriliş şekli ve amacı birbirinden oldukça farklıdır.

• Sempozyum

Temel amacı insanların bilgi edinmesini sağlamak olan sempozyumların katılımcıları bilgi verilmek istenen konuda uzman olan deneyimli kişilerdir. Bu bağlamda sempozyumun konuşmacıları bir mesleği uzun süredir icra eden zanaatkarlar olabileceği gibi, akademik kariyeri olan bilim insanları da olabilir. Ciddi bir ortamda yapılan bu sohbetlerde konuşmacılar bilgi vermek amacıyla konuyu farklı açılardan ele alır. Sempozyumların temel gayesi herhangi bir tartışma içine girmek değil, uzmanların farklı görüşleriyle bir konuda çözüm arayışı içine girmektir.

• Açık Oturum

Toplumu ilgilendiren konularda yapılan bu tartışmalarda, açık oturuma konuşmacı olarak katılanların tamamı tarafından kabul edilen bir başkan bulunur. Geniş kitleleri ilgilendirdiği için kalabalık grupların dinleyici olarak katıldığı ve basın yayın organları tarafından konuşulanların da ülke genelinde iletildiği açık oturumlarda, tartışmanın başlangıcı öncelikle görüşülecek olan konunun içeriğini açılar ve sonrasında da konuşmacıları teker teker tanıtır. Açık oturum başkanı tüm konuşmalara sırayla veya süreye bağlı olarak söz vermekte, tartışma konuşmacıların dönüşümlü olarak söz alması ile devam etmektedir.

• Panel

Açık oturumlarda olduğu gibi paneller de toplum genelini ilgilendiren konuların tartışıldığı ve konunun uzmanlarının konuşmacı olarak katıldığı görüşmelerdir. Belirli kurallar dahilinde yapılan tartışmalar olan panellerde genellikle konuşmacı sayısı 6′yı geçmez. Panellerin açık oturumlardan en temel farkı ise amacın herhangi bir düşüncenin ispatlanması ya da herhangi bir konuda karar varılması değil, tartışılan konuyu farklı yönleriyle aydınlatmaktır.

• Forum

Forum kısaca, panellerin dinleyicilerin de dahil olabildiği halidir. Forumlar; dinleyicilerin sırayla ancak kısa süreli olarak söz alabildiği ve forum konuşmacılarına görüşülen konuyla alakalı sorular yöneltebildiği, toplum genelini ilgilendiren konular üzerine yapılan tartışmalardır. Forumlar da tıpkı panellerde olduğu gibi görüşülen konuyu karara bağlamaktan ziyade konuyu farklı yönleriyle ele almayı ve uzmanların görüşleriyle konunun aydınlatılmasını amaçlar. Panel olarak başlayan bir tartışma, panelin kapanışının ardından dinleyicilerin konuşmalara soru yöneltmeye başlaması ile foruma dönüşür.

• Münazara

Diğer tartışma türlerinden oldukça farklı olan münazaralar, ortada bir tez ile anti-tezin bulunduğu ve iki grubun konuşmacı olarak hakem huzurunda yaptığı tartışmalardır. Münazara hakemi tek bir kişiden oluşabileceği gibi, jüri olarak nitelendirilen birkaç kişiden de oluşabilmektedir. Münazaranın tüm diğer tartışma türlerinden farkı, ortada bir ispat iddiası bulunması yani konunun bir karara bağlanmasının istenmesidir. Önceden belirlenmiş kendine özgü kuralları olabilen münazaralara konunun zıt görüşlerini savunan iki grup katılmakta ve bu gruplar da 1 ila 4 kişiden oluşmaktadır. İki grup şayet birden fazla kişiden oluşuyorsa, her grup sırayla söz aldıktan sonra münazaranın finalinde aralarından seçtikleri “sözcü” tartışmanın son sözlerini yapar. Grup sözcülerinin finalde yaptığı bu son konuşmaya ise savunma denmektedir. Bu aşamadan sonra hakem veya jüri devreye girer; hazırlık, savunmalar ve karşıt düşüncelerin çürütülmesi için yapılan konuşmaların inandırıcılığını değerlendirerek münazaranın galibini belirler.