Tavşanlarda çiftleşme nasıl olur?
Tavşanlar doğal ortamlarında ilkbahar ve yaz döneminde daha fazla çiftleşerek üremelerine rağmen, evcil tavşanlar uygun beslenme ve koşullarının sağlanmasından dolayı yıl içinde çiftleşip üreyebilirler. Tavşanlarda gebelik süresi yaklaşık olarak 31-32 gün sürer. Hafif ağırlıktaki tavşan ırkları 4-5 aylık olduklarında, orta ağırlıktakiler 5-6 aylık olduklarında, iri tavşan ırkları da 8-10 aylıkken çiftleşebilir. Dişi tavşanlar ergen ağırlıklarının yaklaşık olarak % 75 ine ulaştıklarında gebe kalabilir. Erkekler ise cinsel olgunluğa dişilerden 1-2 ay daha geç ulaşır.
Tavşanlarda kızgınlık dönemi
Dişi tavşanın erkek tavşanı çiftleşmek için kabul etme dönemi kızgınlık olarak tanımlanmaktadır. Erişkin olan tavşanlar ay içinde her 16 günün 14’ünde çiftleşmeye hazır olmaktadır. Kızgınlık gösteren dişi tavşanlar genellikle normalden daha saldırgan ve huzursuz olur, iştahında azalma meydana gelir, yuva yapmaya çalışır, suluk ve yemliklere çenesiyle sürtünme hareketi yapar. Genellikle vulvası şişkin, kırmızı ve nemli olur. Kızgınlık belirtileri dişilerde bir kaç gün ya da çiftleşme oluncaya kadar bir kaç hafta devam eder.
Tavşanlarda çiftleşme zamanı
Dişiler kızgınlık belirtileri gösterdiği zaman, erkek tavşanın yanına götürülmez. Bunun nedeni dişi tavşanın bu dönemde kendi bölgesinde hiçbir tavşanı istememesi ve tavşanlara saldırganlık belirtileri göstermesidir. Bu ortamda erkek tavşanda çiftleşmeye istekli olmaz. Kızgınlıkta olan dişi tavşan çiftleşmeye izin verecek gibi şekil alarak, arka tarafını yukarıya kaldırır. Eğer kızgınlık göstermiyorsa, bir köşeye çömelir ya da erkeğe saldırma eğilimini gösterir. Dişi tavşan çiftleşmeyi kabul ederse, çiftleşme 5-50 saniye içinde tamamlanır. Erkek tavşan belirgin özellikte ses çıkarır ve geriye ya da yana doğru yıkılır. Çiftleşme sonrasında erkek ve dişi tavşan birbirinden hemen ayrılmalıdır. Gebe kalmış olan dişi tavşanlar yeniden çiftleşmek istemez ve bir köşede yumak gibi durur. Sırtına dokunulursa, erkeği ret ediyormuş gibi pozisyon alıp, garip sesler çıkarmaya başlar.
Tavşanın pubertasa ve çiftleşme olgunluğuna ulaşma zamanı
Tavşanlarda dişiler erkeklere göre daha önce pubertasa ulaşır. Pubertasa ulaşma yaşında beslenme ve iklimin etkisi vardır. İyi bir bakım ve beslenmeyle dişi tavşanlar 3-5 ay içinde pubertasa ulaşır. Dişiler çiftleşmede kullanılırsa, ergin ağırlıklarının % 80 ine ulaşmasını beklemek gerekir. Yani dişiler 5-7 aylık olduğunda, erkekler 8-10 aylıkken çiftleştirilir. Tavşanlar iyi bakılırsa damızlık olarak dişiler en fazla beş yıl, erkekler en fazla dört yıl damızlık kullanılabilir. Fakat dişi tavşanlarda 1,5-2 yaş en iyi verimin alındığı dönemdir.
Tavşan seksüel siklü, östrüs ve çiftleşme özellikleri nedir?
Memelilerin aksine tavşanlarda düzenli bir seksüel siklus bulunmaz. Kışın son zamanlarında ve ilkbahar döneminde seksüel aktivite daha belirgin ve yoğundur. Dişilerde çiftleşmenin olması için, östrüsün doğru belirlenmesi gerekmektedir. Bunun belirlenmesinde en etkili yol vulvanın inspeksiyonudur. Vulvada morluk ve hafif şişkinlik olması en belirgin östrüs belirtisidir. Fakat böyle olmasa da dişiler çiftleştirilirse gebe kalabilir. Bunun dışında bu dönemde olan dişi arka ayaklarını uzatarak yatar. Huzursuz olur ve iştahı azalır. Dudaklarıyla otları dağıtır, hareketli olur, tahta kemirir ve yemlikleri ve suluğa çenesiyle sürtünme eğilimi gösterir. Dişi tavşan erkeğin olduğu yerde sırtını aşağıda tutup, arkasını kaldırır ve lordosis pozisyonunu alır. Bu östrüsün en belirgin duruşudur. Diöstrüste olduğunda kafesin köşesinde oturur ve erkek tavşana saldırır. Dişiler östrüste olurlarsa genellikle çiftleşmeyi kabul eder. Fakat bazı zamanlarda bu dönemde bile çiftleşmeyi istemez. Tavşanların çiftleşmeyi istemiş olduğu dönem östrüs, çiftleşmeyi reddettiği ve istemediği dönem ise diöstrüs olarak tanımlanır. Tavşanlar östrüsü bir kaç gün süreyle yaşar. Çiftleşme olmadığında bazen bir kaç hafta devam edebilir. Gebelik döneminde dişiler çiftleşmeyi istemese bile, bazen çiftleşme gerçekleşebilir. Bunun gebeliğe bir zararı yoktur