Temporomandibular eklem rahatsızlıklarının nedenleri nelerdir?
Temporomandibular eklem (TME) alt çeneyi kafa tasına bağlayan eklem olarak tanımlanmıştır. TME hastalıkları eklemi ve çiğneme kaslarını ilgilendiren bir eklemdir. Toplumun büyük bir bölümünde bilhassa kadınlarda karşımıza sıklıkla çıkar. Çene eklemi rahatsızlığı olan hastalar genel olarak 20 yaş ile 40 yaş arasında olan kişilerdir.
Halk dilinde genel olarak çene ağrısı, çene çıkması, çene kütlemesi, çene kilitlenmesi, ağız açmada zorluk, esnerken kilitlenme, çene kayması, tam kapanmama, gibi çeşitli şekillerde ifade edilmektedir.
Temporomandibular rahatsızlıklar, çiğneme kasları, temporomandibular eklem (TME), baş ve boyun kaslarının bir bölümü ligamentler, dişler, yanak, dudak ve tükürük bezlerinden meydana gelen sistemi etkileyen ağrı ve disfonksiyon sendromudur.
Temporomandibular yani çene eklem rahatsızlığının belirtileri şunlardır:
1- Isırmada bir değişiklik meydana gelmesi
2- Kulağın ön kısmında çene ekleminde, yüz- boyun kaslarında ve şakaklarda, birdenbire başlayan ya da yavaş yavaş oluşan ağrılar
3- Yüzde ağrı ve yorgunluk hissinin başlaması
4- Çiğnerken veya konuşurken ağrı ve yorgunluk belirtisi
5- Esnemede ve ağız açmada yaşanan zorluklar
6- Ağız açıp kapatırken tıklama, takırtı sesinin gelmesi
7- Kısıtlı ağız açıklığı ya da çene kilitlenmesi
8- Çenenin tek tarafa doğru kayması şeklinde açılması
9- Yüzde şişlik meydana gelmesi
10- Dişlerde ağrı sorunu
11- Dişlerde normal kapanamama hissi,
12- Kulaklarda ağrı meydana gelmesi
13- Kulaklarda çınlama sorunu
14- Kulaklarda işitme problemi
15- Baş ağrısı
16- Göz çevresinde ağrı ve basınç
17- Baş dönmesi
Bu sorunların temelinde darbe alma gibi travmatik faktörler, genetik faktörler, diş sıkma-gıcırdatma gibi alışkanlıklar, çeneler arası ilişkideki bozukluklar, stres gibi çeşitli psikososyal faktörler ya da dejenerasyon, hormon, iltihap veya neoplazi kaynaklı patolojik faktörler yer almaktadır.
Çiğneme kasları ile ilgili ağrılar, bu kasların fazla çalışmasından kaynaklanmakta olup bu ağrılar baş-boyun ve baş ağrısına yol açmaktadır. Temporomandibular (çene) eklemi ile ilgili ağrılar ise, çene eklemi içinde bulunan sert ve yumuşak dokuların değişikliğinden kaynaklanmaktadır.
Temporomandibular (Çene) eklem rahatsızlıklarının bazı sebeblerini şöyle sıralamak mümkündür:Temporomandibular eklem rahatsızlıkları, çok nedenden kaynaklı olup bölgeyle ilgili çok sayıda hastalığı içermektedir. Genel olarak birkaç faktörün birlikte hastalığa neden olduğu görülmektedir. Bu faktörler şunlardır; Çenelere gelen direkt travma (kaza ya da darbe), ağzın uzun süre çok açılması gereken diş tedavileri, genel anestezi verilirken ağzın aşırı derecede açılması, diş sıkma veya gıcırdatma, dudak ısırma, tırnak yeme, sakız çiğneme gibi parafonksiyonel aktiviteler, alt ve üst dişler arasında normal olmayan ilişki. İşte bu nedenler çene rahatsızlıklarına neden olmaktadır.
Temporomandibular eklem rahatsızlıklarının teşhisinde asıl önemli olan, uzman diş hekiminin verileri doğru bir şekilde değerlendirecek ve ayırıcı tanıyı koyacak yetenek ve bilgiye sahip olmasıdır. TME klinik muayenesi, yaklaşık 30-35 dakika sürmektedir. Uzman diş hekimi, hastalardan sağlık promlemleri ve ağız hastalıkları ile ilgili gerekli olan bilgileri aldıktan sonra, çene eklemi ve baş boyun kaslarını kapsayan ayrıntılı muayene ile tanıya varır. Eğer gerekli görürse tanı koymak için MRI ya da diğer görüntüleme yöntemleri kullanır.
Temporomandibular eklem rahatsızlığı tedavisinin amacı, çene eklemi içindeki basıncın düzenlenmesi ve normal çene fonksiyonlarının yeniden sağlanmasıdır. Doğru tanı konulduğu zaman, bu rahatsızlıkların konservatif bir tedavi olan ortopedik aperey kullanımıyla ve hasta eğitimiyle kontrol altına alınabildiği kanıtlanmıştır.
Dikkatli şekilde yapılan klinik ve radyolojik muayene ile çene eklemi rahatsızlığının doğru tanısı konulabilir ve buna yönelik tedavisi planlanabilir. Cerrahi olmayan tedavi; kas egzersizleri gibi fiziksel bir yaklaşımı, gerektiğinde ilaç tedavisini ve çene ilişkisini ideal noktaya taşıyan mekanik yaklaşımı içerir. Bu amaçla splintler hazırlanır. Splintlerin şikâyetleri ortadan kaldırması hastayı rahatlatır.