Tiroit bezi iltihaplanması nedir?

Tiroid bezinin farklı nedenlerle iltihaplanması tıp alanında tiroidit olarak tanımlanır. Tiroid bezinde olan iltihap bağışıklık sistemindeki herhangi bir bozukluk yüzünden, iltihap hücrelerinin tiroid bezine hücum etmesiyle ve bu bölgede birikmesi şeklinde olabildiği gibi, bakteri ve virüslerin kan yoluyla tiroit bezine ulaşması ve burada iltihap yapmasıyla, bezin yapısının bozulması şeklinde de meydana gelebilir. Tiroit bezindeki iltihap bakteri ve virüslerin etkisiyle meydana gelirse, ani başlangıçlı, aynı zamanda kendiliğinden düzelen bir rahatsızlık şeklinde olur.
Tiroid bezinde meydana gelen iltihap boyunda ağrıyla birlikte kendini gösterir ve tiroit bezinde depolanmış olan hormonların kan dolaşımına girmesiyle ve hormonların yükselip kişide çarpıntı, terleme ve zayıflama gibi yakınmaların ortaya çıkmasına neden olur. İltihap genellikle hastalarda kendiliğinden düzelir ve kandaki hormonlar normal düzeyine gelir. Bu tür rahatsızlık, tiroit bezinde olan geçici bir iltihap olayıdır.

Yaşam boyu devan eden ve sessizce ilerleyen, aynı zamanda ağrı yapmayan Hashimoto tipi iltihaplarda ise tiroit bezindeki hücreler bağışıklık sistemindeki bozukluk yüzünden yavaş yavaş yok olur ve en sonunda hormon üretebilecek hücre kalmadığı için, hastalarda tiroid bezi yetmezliği gelişir.

Tiroid bezi iltihaplarını hangi şekillerde oluşur?

• Bakterilerin sebep olduğu, aniden başlayan ve apse yapıcı tiroit bezi iltihabı yani cerahatli tiroit
• Virüslerin sebep olduğu, boyunda şiddetli ağrıyla ortaya çıkan ve kısmen ağır bir başlangıcı olan tiroit iltihabı yani viral ya da ağrılı tiroit
• Bağışıklık sistemindeki bozukluktan kaynaklanan ve yaşam boyunca etkili olan hashimoto türü tiroit bezi iltihabı
• Doğumdan sonra etkili olan tiroit bezi iltihabı
• Tiroit bezinin tahta gibi olmasına neden olan iltihap yani riedel tiroidit

Ağrılı tiroit iltihabı, tiroidit: İlk başta iltihap yüzünden tiroit bezinde hasar oluşmakta ve bezde bulunan tiroit hormonları kan dolaşımına dökülmektedir. Tiroit bezinde ağrı ve hassasiyet bulunur. Çekilen tiroit sintigrafisinde ise tiroit bezi görülmez. Vücutta iltihap bulunduğunu gösteren sedimantasyon tetkikinde ise değerler saatte 50 ya da 100 mm yani çok yüksek çıkar. Bu arada tiroit bezinin aşırı çalıştığını gösteren çarpıntı, halsizlik, titreme ve sinirlilik gibi bulgular ortaya çıkar. Bu süreç 4-8 hafta etkili olabilir. Bu süreçte kanda T3 ve T4 hormon değerleri yüksek, TSH hormon değeri ise düşük çıkar. Bu durum tiroit bezinin aşırı miktarda çalıştığını gösterir. Kandaki tiroglobulin tetkikinin değeri de yüksek çıkar. Bu hasta grubunun içinde % 1-5 kadarında yaşam boyu devam edecek tiroit yetmezliği gelişmesi söz konusu olur. Sedimantasyon ise saatte 80-100 mm değerine kadar yükselir. Sedimantasyon değeri normal çıkarsa, hastanın ağrısının tiroit bezi iltihabından kaynaklanmadığı anlaşılabilir. Fakat bazen hastalar tam sedimantasyon değeri düşmeye başladığı zaman doktora gitmiş olabilir. Hastalığın iyileşmeye başlamasıyla birlikte sedimantasyon azalmakta ve normal seyrine dönmektedir. Kanda bulunan beyaz kan hücresi yani lökositler normal değerdedir. Erken aşamada SGPT, SGOT, CRP, LDH ve alkalen fozfataz gibi kan tetkikleri değeri yüksek çıkabilir. Kandaki ferritin değerlerinde de artış olabilir. Tiroit antikorları adı verilen anti TPO ile anti Tiroglobukin değerleri ise genellikle yükselme göstermez. Ultrason tetkikinde tiroit bezde nodül alanlar bulunabilir. Bu nodüllerin gerçek nodül olup olmadığı ise, iyileşmeden sonra araştırılmalıdır. Çünkü iltihabın devam ettiği süreçte bu bölgede sürekli olarak değişimler meydana gelecektir.

İltihaplı tiroit hastalığında laboratuvar bulguları

• Kansızlık ortaya çıkabilir
• Sedimantasyon yüksekliği (genellikle 50-100 mm/saat arasında olur) sıkça görülür.
• TSH hormonunda düşüklük, T4 ve T3 seviyelerinde ve CRP tetkikinde de yükseklik (iltihabın şiddetine bağlı olarak) bulunur
• Tiroglobulin tetkikinde yükseklik belirlenir
• Bunun dışında SGOT, SGPT, alkalen fosfataz ve ferritin tetkikleri rahatsızlığın erken dönemde yüksek olabilir.
• Anti-TPO ve antitiroglobulin antikorların değeri kanda yükselmez.
• Tiroid sintigrafisinde bezi görmek mümkün olmaz veya silik görülür.
• Tiroid ultrasonda iltihabi belirtiler ve bezde nodülleşen alanlar görülebilir.

İltihaplı tiroit tedavisi

Ağrılı dönemde hastaların aspirin ya da diğer ağrı kesici ilaçları kullanması (Apranax, Parol, Naprosyn ve Endol gibi) ağrıyı hafifletir. Bazı hastalarda ise ağrı gece daha fazla olabilir. Bu yüzden yatmadan önce ağrı kesici içilebilir. Kalsiyum ve magnezyum ilave olarak verilebilir. Ağrısı, alınan ağrı kesici ilaçlarla geçmeyen hastalarda ise kortizon ilacı kullanılır. Kortizon kullanımıyla ağrı bazen ilaç alındıktan birkaç saat içinde ya da 24 saat içinde hızla geçer. Bu hastayı rahatlatır. Eğer ağrı kortizon tedavisine rağmen geçmiyorsa başka hastalıklar akla gelmelidir.