Tsunami nedir?

Japonca bir kelime olan “Tsunami”, jeolojik hareketlilik nedeniyle oluşan ve yıkım gücü muazzam derecede yüksek olan bir doğal afettir. Doğal afetlerin tamamının ortak özelliği, insanların bu olayları engellemek için herhangi bir şey yapamamasıdır ancak söz konusu Tsunami olduğunda insanların çaresizliği bir adım öteye gitmektedir. Dünya üzerindeki okyanusların ya da denizlerin tabanlarında gerçekleşen depremlerde ya da nadir olarak volkan patlamaları sonucunda oluşan taban çökmesi ya da zemin kaymaları, tektonik dalgaların oluşmasına neden olur. Deniz tabanında gerçekleşen bu tektonik hareketlilik muazzam derecede enerjinin açığa çıkmasını ve denize iletilen enerjinin de devasa dalgalar yani Tsunami oluşturması sağlar.

1900’lere kadar Tsunami felaketinin nasıl gerçekleştiğine dair fazla bilgisi olmayan insanoğlu, Yunan tarihçi Tukididis’in öne sürdüğü teoriyle de pek fazla ilgilenmemiştir. Tukididis, Tsunamilerin deniz ve okyanuslarda meydana gelen depremler sonucunda oluştuğunu ileri süren ilk insan olmasına rağmen bu iddiası 20. yüzyıla kadar kabul görmemiştir. 20. yüzyıldan itibaren Tsunami hakkında birçok bilgi elde edilmesine rağmen aslında bu yıkım gücü inanılmaz derece olan doğal afet hakkında hala pek de bilgi sahibi olduğumuz söylenemez.

Sismik aktivitenin tetiklemesi sonucunda oluştuğu bilinen Tsunamiler hakkında jeologlar başta olmak üzere birçok farklı dallarda çalışan bilim adamı araştırmalar yapmış olmasına rağmen, bu doğal afetin okyanusların metrelerce altında gerçekleşen bir olay olması nedeniyle araştırmacılar zorlanmaktadır. Bazen deniz yüzeyinin birkaç kilometre altında saniyeler içerisinde gerçekleşen depremler sonrasında meydana gelen Tsunamiler, sismik aktivite haricinde bazı tropikal kasırgalar tarafından da tetiklenebilir.

Deniz ve okyanus tabanında meydana gelen depremler ile açığa çıkan enerjinin suyu etkilemesiyle oluşan dev dalgalardan kaynaklanan Tsunami, deniz üzerinde yüzlerce kilometre hızla ilerleyebilir. 2004 yılında yaşanan ve dünyanın birçok farklı bölgesini derinden etkileyen Tsunami felaketi, bilim adamlarının bu doğal afet ile ilgili daha fazla araştırma yapması gerektiğini ortaya çıkartmıştır. 2004 yılında yaşanan bu Tsunami felaketinden en fazla etkilenen bölgelerin başında gelen Maldiv Adaları, binlerce insanın hayatını kaybetmesine ve daha da fazlasının evsiz kalmasına neden olmuştur. Sismik hareketlilik nedeniyle gerçekleşen Tsunamilerde dalga büyüklüğü ve dalganın ilerleme hızı, büyük oranda depremin büyüklüğüne ve hava şartlarına bağlı olarak değişmektedir.