Tüp bebek tedavisine psikolojik hazırlık süreci nasıl olmalı?

Tüp bebek psikolojik olarak düşünüldüğünde, tedaviye başlayacak çiftleri zorlayacak bir süreç olarak değerlendirilebilir. Vücudun kendi içinde beden ve zihin arasında güçlü bir iletişim ağı vardır. Bunun güçlü olduğu düşünülürse, tedavinin gerektirdiği tıbbi işlemlerin bazı olumsuz psikolojik etkilere sebep olması ve pozitif ya da negatif duygu durum yaşanması tedaviye olumlu ya da olumsuz etkide olacaktır. Bu yüzden tedaviden önce uzmandan alınan profesyonel destek çok önemlidir.

Bir çocuk sahibi olmak isteyen ancak bir yıl süreyle korunmasız cinsel ilişkisi olmasına rağmen çiftler hala bu isteklerine ulaşamıyorsa, bu çiftlerde kısırlığın etkili olduğu kabul edilebilir. Bunun toplumda görülme sıklığı % 10-15 oranındadır. Çiftlerin her 6-7 tanesinden birisi bu sorunla karşılaşır. Bunun sebebi hangi eşten kaynaklanırsa kaynaklansın, çocuk sahip olamayan çiftler sıkıntılı bir süreç geçirirler. Bunu kendileri için yaşamsal bir kriz olarak kabul ederler. Doğal olarak gebeliği elde edememiş ve yardımcı üreme yöntemlerine başvurmuş olan çiftler, hem fiziksel ve sosyal açıdan etkilenir hem de psikolojik açıdan etkilenir.

Anne ve baba adayı tedavi sürecinde hangi duygularda olur?

Çiftler, özellikle ilk defa yapılan tüp bebek tedavisi sırasında yoğun anksiyete duygularına sahip olur. Bu dönem onlar adına, büyük çaba göstermeleri gereken, disiplinli olmaları gereken, fakat tüm bunlara rağmen sonucu tam belli olmayan bir süreçtir. Tedavinin nasıl sonuçlanacağını bilememek, çiftler açısından büyük duygusal dalgalanmalara neden olur. Çocuk sahibi olmayı istediklerinde, büyük mutluluk ve heyecan duyduklarında, sonuç olarak bunun gerçekleşmeyeceğinin mümkün olması çiftleri derin bir çaresizliğe ve suçluluk duygusuna itebilir.

Tüp bebek tedavisinde sonuç negatifse, nasıl bir yaklaşım gerekir?

Tüp bebek tedavisinden negatif sonuç alınması farklı bir boyuttur. Bununla karşılaşan kadınlar kendini, büyük umutla başladıkları fakat âdetin gelmesiyle hayal kırıklığına dönüşen duygusal bir çemberde bulur. Bu tedavi sırasında negatif sonuçlar birkaç defa tekrar ettiğinde, çiftlerde kayıp duygusu çok kereler yaşanmakta, kayıpla beraber travma ve yas süreci, kısır olduklarını tekrar hatırlama, ayrıca yetersizlik duygusuyla karşılaşılır. Bu etkiler kişide kendilik imajı ve özgüveni zedeleyici etkenlerdir.

Tüp bebek tedavisindeki aşamalarda ya da sonuçların negatif olmasında, kişide ağır basan ilgi kaybı, öfke nöbeti, iştah kaybı ya da iştahın artması, ağlama nöbetleri, uyku ya da uykusuzluk, cinsel ilgide azalma gibi depresyonla alakalı belirtiler görülebilir. Bebeği olmuş ya da hamileleri gören kadınlar, kendi başarısızlıklarını hatırlayıp kızgınlık ve kıskançlığı bir arada yaşar. Erkekler ise, genellikle tedavide kadının olması yüzünden kendisini tedaviye dâhil değil, sadece izleyen olarak kabul eder. Bu duruma müdahale edememenin verdiği duyguyla, yoğun yetersizlik ve suçluluk duygusu gelişir.

Tüp bebek tedavisinde psikolojik destek ne zaman alınmalıdır?

Tüp bebek tedavisinde kısırlık üzerine bir uzmandan destek almak, kişilerdeki belirtiler ve stresle başa çıkabilme becerilerini ve kişisel kaynaklarını arttırır, tedavinin başında ya da devamında başvuracakları bireysel psiko terapötik bir süreç olur. Ayrıca çiftlerin tedaviyle ilgili öğrenmek istediği soruları soracakları ve alacakları kararlarda yararlanabileceği psiko eğitimsel destek niteliğinde bir destekte olabilir.

Çiftlere uygulanan terapi, eşlerin kısırlıkla ilgili duygularını, tedaviyle ya da çocuk sahibi olmamakla ilgili kaygı ve korkularını daha açık ifade etmelerine yardımcı olur ve kişilerin psikolojik rahatlaması (katarsis) sağlanır. Çiftler tedavide kaybettikleri kontrol duygusunu yeniden kazanır, bu özgüven ve tedaviye olan motivasyonu arttırır. Kısırlık nedeniyle ilişkileri zedelenen çiftlerde, çift olarak yapılan terapinin çok büyük faydası olabilir. Çiftler evliliklerini yeniden gözden geçirebilir, ilişkilerinin dinamiklerini keşfeder ve bunları anlama olanağı elde eder. Sonuç olarak negatif çıkan tedavilerde, çiftlerin çocuk sahibi olmak için yüklediği anlamın sorgulanması, çocuk sahibi olmanın evlilik için tek çıkış olmadığının anlaşılması ve çiftlerde odağın başka bir alana taşınması için önemlidir. Eşler grup terapisi sırasında yalnız olmadıklarını, aynı kendileri gibi bunu yaşayan çiftlerin olduğunu görür, bu dönemle ilgili deneyimlerini paylaşır, bunun yanı sıra başkalarının deneyimlerini öğrenir. Tüp bebek tedavisi sırasında cinsel yaşamları olumsuz etkilenen çiftler, cinsel terapi desteği aldığında, bunun faydası olabilir.

Bu konuda yapılan araştırmalarda tüp bebek tedavisinin uygulandığı sırada psikolojik destek almış olan çiftlerin, tedavi uygulandığı sırada önceden psikolojik destek almayan çiftlerin karşılaştırılması, çok ilginç ve faydalı olacak sonuçlara ulaşılmasını sağlamıştır.