Türkiye’de insan kaynakları yönetiminin ilkeleri nelerdir?

Türkiye’de insan kaynakları yönetimini düzenlemiş olan kanun, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’dur. Devlet Memurları Kanunu insan kaynakları yönetimini üç temel ile üzerine kurmuştur.
İnsan kaynakları yönetiminin ilkeleri: Sınıflandırma, kariyer, liyakatdır.

1. Sınıflandırma
Devlet Memurları Kanunu’ndaki sınıflandırma ilkesine göre, kamu çalışanları, görevin gerektirdiği özellikler ve meslekler bakımından sınıflandırılmaktadır. Devlet Memurları Kanunu’nda benimsenmiş olan ilkelerden biri sınıflandırmadır. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 3. Maddesinde sınıflandırma şu şekilde ifade edilmiştir: “Devlet kamu hizmetleri görevlerini ve bu görevlerde çalışan devlet memurlarının görevlerinin gerektirdiği niteliklere ve mesleklere göre sınıflara ayrılmasıdır.” Bu kanunda sınıflandırma rütbeye dayalıdır.
657 Sayılı Devlet memurları Kanunu, devlet memurlarını 10 sınıf olarak sınıflandırmıştır. Bu sınıflar:
1- Genel İdare Hizmetleri Sınıfı
2- Teknik Hizmetler Sınıfı
3- Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı
4- Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı
5- Avukatlık Hizmetleri Sınıfı
6- Din Hizmetleri Sınıfı
7- Emniyet Hizmetleri Sınıfı
8- Yardımcı Hizmetler Sınıfı
9- Mülki İdare Hizmetleri Sınıfı
10- Milli İstihbarat Hizmetleri Sınıfı

Yukarıda belirtilmiş olan her sınıf içinde dereceler bulunmaktadır. Söz konusu derece her sınıf içinde 1Den 15’e kadar hiyerarşik basamaklardan her birine verilen isimdir. Devlet memurları öğrenim durumlarına göre bu derecelerden birinde göreve başlarlar. Örneğin ortaokullu bitirmiş olanlar 14. Derecenin 2. Kademesinden, 4 yıllık lisan eğitimini tamamlayanlar 9. Derecenin 1. Kademesinden göreve başlamaktadırlar. Öğrenim durumu, kıdemine bağlı olarak kişilerin yükselebileceği en yüksek dereceyi belirler.
Kademe ise derece içerisinde bulunmakta olup görevin önemi veya sorumluluğu artmadan, memurun aylığındaki ilerleyişe verilen isimdir. Memurun kademe ilerlemesinin yapılabilmesi için bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması ve bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunmaması şartı aranmaktadır.
Bütün sınıflar itibarı ile her derece ve kademenin aylıklarının hesaplanmasına esas teşkil edecek gösterge rakamları yer almaktadır. Bunlara aylık gösterge denilmektedir.

2- Kariyer
657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun diğer bir ilkesi kariyerdir. Kariyer memurluğunun bir meslek durumuna getirilmesi olgusudur.Kariyer sözcüğü sözlük anlamı olarak bir meslekte zaman ve çalışmayla elde edilen aşama, başarı ve uzmanlık demektir. Kariyer ilkesi memurlara yapmış oldukları hizmetler için gerekli olan bilgilere ve yetime şartlarına uygun biçimde sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme olanağı sağlar. Uygulamalarda kariyer, memurun iş hayatına genç yaşta girebilmesini, hizmet güvenliğini, düzenli terfi imkanını ve emekliliğine kadar işte çalışabilme garantisini veren bir anlam kazandırmıştır.

3- Liyakat
657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen insan kaynakları yönetiminin ilkelerinden üçüncüsü liyakattır. Liyakat sözlük anlamı olarak bir kimsenin, kendisine iş verilmeye uygunluk, yaraşırlık durumu demektir. Liyakat göreve girişte ve hizmet içindeki ilerlemelerde, bilgi, görgü ve diplomayı temel almış olan bir ilkedir. Diğer bir ifade ile liyakat, verimli, etkin ve rasyonel bir insan kaynakları rejiminin kurulmasına imkan tanıyan kurla ve uygulamaların bütünüdür. Devlet Memurları Kanununa göre liyakat, “devlet kamu hizmetleri görevlerini girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi , görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlar ile uygulanmasında devlet memurlarını güvence altına almaktadır.