Türkiye’deki buzul göller hangileridir?

Türkiye yüksek dağları olan bir ülkedir. Bu dağların bir kısmında buzul gölleri bulunmaktadır. Bunlar ya bu yüksek dağların üst yamaçlarında yan yana ve üst üste sıralar halindeki küçük çanakların sular ile dolmasıyla meydana gelmişlerdir. Ki bunlara buzyalağı gölü ismi verilmiş veya buzulların koparıp sürüklemiş ve bir yerde yığmış bulundukları taş yığınlarının gerisinde bulunan çanaklarda suların birikmiş olması ile göl oluşmuştur. Bu tip göllere de moren seddi gölleri adı verilmektedir. Yüksek dağlarımızda bunlardan her ikisi de küçük çanak şekilleri ve gölleri olarak görülmektedir. Derinlikleri birkaç metreden 50-60 metreye kadar olanlara kadar çeşitlilik göstermektedirler.

Türkiye’nin buzul gölleri başlıca şu yüksek dağlardadır. Hakkari dağlık bölgesinin Cilo dağları, bunun hemen doğusunda bulunan Sat dağları, Hakkari kuzeyindeki Karadağlar, Süphan dağı, Doğu Karadeniz dağları ve özellikle Kaçkar dağları, Munzur dağları, Orta Torosların Aladağları, Bolkar dağları. Bunların bazılarında yan yana birkaç göl bulunmaktadır. Bazılarında buzyalağı çukurları bulunuyorsa da bir yanları açılmış olduğundan çanak şeklini kaybederek göl meydana gelmemiş veya varsa boşalmıştır. Bazılarında da tek tek göller bulunmaktadır.

1- Cilo, Sat, Karadağ: Türkiye’de buzul göllerinin fazla olduğu yerlerden biri Hakkari dağlık bölgesinin yüksek dağları ve bu arada Cilo dağı, Sat dağı, ve Karadağ’dır. Buralarda kimisinin arkaları kayalık ve dik yamaçlı, dipleri oldukça derinde, kimisinin ön tarafları molozlar ile çevrili az derinliğe sahip bir çok göller bulunmaktadır. Bu göllerin sayıları 15’ten fazladır. Bu göllerin birçoğu 2800 metreden daha yüksek yerlerdedir. Her biri birer turistik değere sahiptir.

2- Kaçkar dağları: doğu Karadeniz dağlarının en yüksek bölümü olan bu dağların kuzeye bakan yamaçlarında bol yağış ve elverişli şartları bulunduğundan günümüzde burada 3 büyük buzul ile geniş bir şekilde doruklardan 3 bin metre aşağılara kadar kalıcı karlar bulunmaktadır. Buradaki buzullar 2850 – 3000 metre aşağılara kadar sarkmıştır. En son jeolojik geçmişte bu dağlarda kalıcı karlar sınırı 500 metre daha aşağılara inebilmekteydi. Günümüzde kalıcı karlar daha yukarılara çekilmiştir.

3- Gelyana Gölü: Hakkari dağlık bölgesinde buz aşındırmaları ve oymaları ile oluşmuş güzel görünüme sahip dağ göllerinin sayısı 15 civarındadır. Büyük Cilo buzulunun hemen kuzeydoğusundaki Gelyana Gölü’dür.
3100 metre yüksekliğe sahip buzkar alanlarından yazın akan sular gölün üç yanı çağlayanlı, ki gölü beslemekte olan sular bunlardır. Yüksek dağdaki bu doğal ve görkemli manzarayı başka yerlerde görmek son derece zordur.

4- Munzur dağları: Yüksekliği 3 bin metreyi geçen Munzur dağlarında ve çevresindeki başka yüksek dağlarda kalıcı karlar bulunduğundan ve buz aşındırması da olduğundan, buzyalağı ve moren gölü özelliğinden birkaç göl bulunmaktadır.
5- Orta Toroslarda: Orta Torosların Aladağlarında buzul aşındırmasını ve moren yığılmasıyla meydana gelmiş, çok yükseklerde, küçük buzul gölleri bulunmaktadır. Burada Demirkazık doruğunun çevresinde 2 küçük göl ile biraz daha güneydoğuda Yedigöller adı ile birkaç göl, bu doruğu kuzeyinde 2 göl bu çeşit göllerdendir. Orta Torosların Bolkar dağlarında da birkaç küçük göl vardır ki bunların da bu çeşit göllerden oldukları bilinmektedir.

6- Bingöl dağları: Bingöl dağlarının kuzeye bakan yamaçlarında da yer yer kar yığılması ve bunun sonucu olarak aşınmaya elverişli olan yerlerinde “kar yalağı” gölleri bulunmaktadır.