Uçak yolculuğunda derin ven trombozu riski var mı?

Derin ven trombozu rahatsızlığı toplardamar içinde olan kan pıhtısına verilen addır. Pıhtının oluşması hastalarda toplardamar içinde olan kan akımını engelleyip, bölgesel şişmeye ve ağrıya neden olur. Bu pıhtılar genellikle bacaklarda, baldır ve kalçada olan derin toplardamarlarda meydana gelmektedir. Dışarıdan görülen yüzeysel damarlarda olan pıhtı oluşumu flebit ya da yüzeysel ven trombozu olarak adlandırılır. Kan pıhtısının oluşması kanın akışkanlığının farklılaşması ve kümeleşme eğilimindeki artıştan kaynaklanır. Derin ven trombozu rahatsızlığı her yıl bin kişiden birini etkilemektedir. Bu pıhtı oluşumları toplardamarların iç yüzeyinin hasarlanmasından, kanın pıhtılaşmaya olan yatkınlığından ya da kanın toplardamar içerisinde birikmesi nedeniyle oluşur.

Derin toplardamarda pıhtı oluşması halinde ortaya çıkan belirtiler ise;

• Bacakta ya da baldırda şişme ve ağrıya sebep olur.
• Pıhtının oluşmuş olduğu damarın etrafındaki kaslarda hassasiyet meydana gelir
• Bacak ya da baldırda renk değişmesi, ısı artışı ve kızarıklığın olması
• Ayağın vücuda doğru çekilmesi hareketinde, kasılan baldır kasında ağrının oluşması görülür.

Uçak yolculuklarında derin ven trombozu oluşması

Uçaklarla yapılan uzun uçuşlar sırasında bacakların hareketsiz şekilde belli pozisyonda kalması halinde, kan dolaşımı yavaşlar, özellikle diz altında olan toplardamarın koltuğun kenarına sıkışmasıyla birlikte kanın damarda akışı engellenir. Burada meydana gelen kan göllenmesi, damarın içinde olan basınçta artışa ve damar içinde zedelenmeye neden olur. Bu etkiler damarda pıhtı oluşumunu kolay hale getirir. Pıhtının damarı tıkaması dolaşım bozukluğu yapmasının yanı sıra, pıhtıdan kopan parçaların vücutta diğer organlarda tıkanmaya yol açması çok tehlikeli olur. Bu özellikle ekonomi sınıflarındaki koltuk aralarının dar olması yüzünden, bacakların yeteri kadar hareket ettirilememesi nedeniyle derin ven trombozu riski artar.

Derin ven trombozu risk faktörleri nelerdir?

Bu rahatsızlıkta fazla kilolu olmak, kronik kalp ve damar hastalıklarının olması, kanser hastalıkları, pıhtılaşma bozukluğu, uzun boylu olmak, yaşın ilerlemesi, gebelik dönemi, uzun süre hareketsiz kalınması, yorgunluk, östrojen hormonu tedavisi görmek, doğum kontrol hapı kullanımı, ameliyat olma, felç geçirme, kırıkların olması gibi etkenler risk kabul edilir. Uçaklarla gerçekleştirilen seyahatlerde kabin içinde olan oksijen azlığı yüzünden gelişen hipoksi akciğerde damarlarda daralma yapabilir ve emboli oluşmasını kolaylaştırır. Derin ven trombozu rahatsızlığından kadınlar daha fazla etkilenir. Özellikle menopoz dönemine giren kadınlar erkeklere göre yaklaşık dört kat daha fazla risk taşırlar. Yapılan araştırmalar sırasında derin ven trombozu hastalarının % 81 kadarının kadınlardan oluştuğu tespit edilmiştir. Damar içinde olan pıhtı oluşumlarının % 94 kadarının sessiz geliştiği belirlenmiştir. Pıhtının kalp ya da beyin damarlarında tıkanmaya neden olması ve enfarktüse sebep olması, kişide yaşamsal tehdit oluşturur. Bazı hastalarda pıhtılar kendiliğinden çözünebilir. Pıhtı oluşumu olduğunda bacakta dışarıdan görülebilen şişme, uyuşma, ağrı ve renk değişimi olur. Bunun yanı sıra nefes darlığıyla birlikte göğüs ağrısının olması akciğer embolisini düşündürür. Uzun uçak yolculuklarında meydana gelen pıhtılar yolculuk sırasında, uçuştan sonraki saatlerde ya da 2-30 gün içinde belirti gösterebilir. Akciğer embolisinin olması en ciddi komplikasyon olarak kabul edilmektedir.

Uçak yolculuklarında alınması gereken önlemler nelerdir?

• Bacak hareketlerinin engellememesi amacıyla, bacak altına valiz, çanta gibi eşyaların konmaması gerekir.
• Bacaklar belli aralıklarla gerilmeli, bükülmeli ya da uzatılmalıdır. Uygun olduğunda her saat başı beş dakika kadar ayakta gezinilmelidir.
• Uzun süre aynı pozisyonda oturmamaya dikkat edilmelidir.
• Alkol ve uyku ilacı alınmamalıdır.
• Yolculuktan önce sıvı alımı arttırılmalıdır.
• Vücudu sıkmayan rahat giysiler giyilmelidir. Rahatsızlığı olanlar varis çorapları kullanmalıdır.
• Kanser hastalığında, trombotik hastalıklar ve ameliyat yüzünden hareket kısıtlılığı olanlar için cilt altı heparin uygulanması gerekir. Akciğer embolisi riski olanlara doktor tarafından aspirin ya da antikogulan ilaçlar önerilir.

Derin ven trombozu uçak yolculuğu sırasında sık görüldüğünden, bu sorun ekonomi sınıfı sendromu olarak anılır. Bu nedenle uzun seyahatlere çıkanlar mutlaka önlemlerini almalıdır.