Ulusal marşlar nedir?
Ulusal marşlar ya da milli marşlar bağımsız devletlerde resmi törenlerde okulların ve daha başka resmi kuruluşların hafta başında ve sonunda yapmış oldukları törenlerde seslendirilen müzik eserleridir. Vatanseverlik duygularını dile getiren bu marşları bir ülkenin bağımsızlığını simgeler ve o ülkeyi temsil eder. Genel olarak her ülkenin bir milli marşı vardır. Ama bazı ülkelerde birden çok müzik parçası ulusal marş özelliği taşımaktadır. Bu marşlar hemen hemen her zaman bando ile seslendirilebilecek tarzda armonize edilmiştir. Yani metal üflemeli çalgılardan meydana gelen bir topluluk için çok seslendirilmiştir.
Ulusal marşların melodileri pek çok ülkede anonim niteliktedir. Yani bestecileri belli değildir. Bunların bir kısmı asırlar öncesinden halk ezgileridir. Bir bölümü de bir bestecinin elinden çıkmış olmak ile birlikte çeşitli sebeplerden dolayı bestecisinin kim olduğu kesin olarak bilinmeyen ezgilerdir. Ama o ülkenin ulusal müzik üslubunda olan ya da olmayan ve bilinen bir besteci tarafından yaratılan ulusal marşlar da bulunmaktadır.
Fransız ulusal marşı “Marseillaise” ismini taşımaktadır. Beste ve güftesi Fransız istihkam yüzbaşısı Claude Joseph Rouget de Lisle’indir. 1792 yılında yazılan ve “Ren Ordusu İçin Savaş Şarkısı” ismini taşımakta olan bu marş önce Marsilya taburu askerlerinin söylemiş olduğu bir marş olarak tanınmıştır. Sonra halk tarafından benimsenerek “Marseillaise” ismi ile ulusal marş olmuştur. “Almanya her şeyin üstünde Almanya” dizleri ile başlayan Alman ulusal marşı ise “Avusturya İmparatorluk Marşı” olarak bilinen ve 1797 yılında Franz Joseph Haydn’ın bestelemiş olduğu marşın ezgisi ile meydana gelmiştir. Marşın güftesi ise şair August Heinrich Hoffmann von Fallersleben’indir.
1922 yılında güftenin ilk kıtası aynı ezgi ile ulusal marş olarak kabul edilmiştir. 1950 yılında ise aynı güftenin üçüncü kıtası Almanya için ulusal marş olmuştur. ABD ulusal marşının sözleri ABD’li bir hukukçu olan Francis Scott Key tarafından yazılmıştır. Ve John Stafford Smith’in bir şarkısının ezgisi ile söylenmektedir. “Tanrı Kraliçe’yi Korusun” ismi ile tanınan İngiliz ulusal marşı ise bilinmekte olan en eski marştır. Bir Fransız işçisinin bestelemiş olduğu “ Enternasyonal” ise Rusya’da 1944 yılına kadar ulusal marş olarak kullanılmıştır.
Ulusal marşların büyük çoğunluğunun güftesi vardır. Ama bunlar zaman zaman sözsüz olarak, sadece bando tarafından seslendirilmektedir. Ulusal marşlarda güfte genellikle ulus övgüsü, kahramanlık, düşmana karşı mücadele, yurt savunması ve yurtseverlik duygularını kabartan şiirlerdir.
Osmanlı Devleti’nde II. Mahmud zamanında önce böyle bir marşın ulusal marş niteliği kazanıp kazanmadığı bilinmemektedir. Söz konusu zamanda Mehterhane’nin çaldığı müzik eselerinin günümüzdeki ulusal marşların yerini tutmuş olduğu tahmin ediliyor. Bunlara mehter marşları denilmiştir. Yeniçeri Ocağı ile birlikte Mehterhane’de kapatılarak Muzıka-yı Hümayun kurulunca, batılı tarzdaki bu ilk Türk bandosunun İtalyan komutanı Giuseppe Donizetti, II. Mahmud için bir marş bestelemiştir. Mahmudiye Marşı diye anılan bu marş 1839 yılına kadar ulusal marş olarak seslendirilmiştir. Daha sonraki padişahların her biri içim özel marşlar bestelenmiştir ve bunlar o padişahların dönemlerinde ulusal marş olmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal marşı sözlerini 1921 yılında Mehmet Akif Ersoy’un yazmış olduğu bugünkü müziğini 1930 yılında Osman Zeki Üngör’ün bestelediği İstiklal Marşı’dır. 1924 ile 1930 yılları arasında İstiklal Marşı toplanan bir kurul tarafından seçilen Ali Rıfat Çağatay’ın bestesi ile seslendirilmiştir.