Üniter devlet nedir?

Devletin mutlak bir bölünmez güce sahip olduğu üniter (merkeziyetçi, birlikçi) devlet biçiminde, ülke sınırları içinde il, ilçe, köy gibi idari birimler bulunabilir. Temelinde merkezi irade üstünlüğünün yer aldığı bir yönetim biçimi olan üniter devletin “ulusal birleşim altındaki” yerel idari bölümlerle bir arada çalışması söz konusudur. İl, ilçe ve köy gibi yerel idari birimlerin tamamı, sadece merkezi idare tarafından belirlenen yetkileri kullanabilmektedir. Merkezi devlet otoritesi, yerel idari bölümlerin yetkilerini belirlemekte ve bu yetkilerin de hangi durumlarda, ne şekilde kullanılacağına karar vermektedir. Üniter devlet yapısında yerel idari birimlerin merkezi yönetimin uygun görmediği herhangi bir eylemde bulunması söz konusu değildir. Zira üniter devlet yapısında devlet, tek bir irade yani merkezi yönetim otoritesi tarafından yönetilmektedir.

Üniter devlet yapısı ülkemizde olduğu gibi, dünya devletlerinin oldukça büyük bir bölümü tarafından benimsenmiş yönetim biçimidir. Devletin kendisinin tek bir bölünmez bütün olduğu üniter devlet yapısında tüm yerel idare birimleri, merkezi yönetim iradesiyle kıyasla basit yapılı bölümlerdir. Zira yerel bölümlerin yetkilerinin tamamı, yasama ve yargıdan ziyade sadece idari yetkilerdir. Üniter devlet yapısındaki tüm köy, bucak, il ve ilçe gibi yerel birimlerin hepsi milli bütünlüğe tabidir. Merkezi yönetim idaresinin elinde bulundurduğu yasama ve yargı gibi yetkiler doğrultusunda yetkilendirdiği yerel idari birimlerin tamamı aynı egemenlik anlayışının parçalarıdır. Zira yerel idare birimlerinin hepsinde yani ülke bütününde aynı hukuk kuralları geçerlidir.

Merkezi yönetimin mutlak güç olarak yerel idari bölümlerin yetkilerini belirlediği üniter devlet anlayışında, tüm ülkedeki yerel idari birimler aynı anayasaya tabidir. Yerel yönetim birimleri merkezi iradenin verdiği yetkilere bağlı olarak kendi yetki alanlarında sosyal hayatı düzenleyecek bir takım kararlar alabilir ve bu kararları da aynı yetki doğrultusunda uygulayabilir. Ancak yerel yönetim birimlerinin hangi alanlarda ne gibi kararlar alabileceğini ve bu kararları da ne şekilde uygulayacağını yine merkezi yöntemin belirlemektedir. Yerel yönetimlerin yetki sınırlarını da merkezi yönetim iradesi belirlediğinde, aslında yere birimlerin sosyal hayatı düzenleme adına yaptığı uygulamalar aslında yine merkezi yönetim tarafından uygulanmaktadır. Üniter devlet anlayışında yerel yönetim iradeleri iç işlerinde çeşitli düzenlemelere giderek sosyal hayatı ilgilendiren uygulamalar yapsa da, kendi başlarına herhangi bir hukuksal düzenleme yapma yetkileri bulunmamaktadır.