Uyku felci nedir?
Uyku felci, insanların uyanmasının hemen sonrasında ya da uykuya daldıkları sırada yaşadıkları, vücudun geçici bir süre hareketsiz kalması yani felç durumu yaşamasıdır. Halk arasında adı karabasan olarak adlandırılır. Uykunun bölümlerinden biri olan REM döneminde yaşandığı bilinir. REM dönemi uykunun daha hafif olduğu olarak yaşanan bölümüdür. Beynin REM durumundan uyanık duruma geçmesi halinde bile vücudun felç durumu devam etmektedir. Bilim adamları yaşanan bu olayın uykunun doğal bir tepkisi olduğunu belirlemişlerdir. Uyku felci halinde kişinin bilinci açık olmakla beraber, hareket yeteneği yoktur. Kişinin yaşadığı bu halde hipnopompik sanrılar görülebilir. Bu durumu yaşayan kişiler, bu durumun gördükleri bir rüya sebebiyle oluştuğunu düşünürler. Görülen sanrılar sebebiyle bunu bir rüya olarak algılar, bazı hallerde ise hayali görüntüler
görebilirler. Aile içinde uyurgezerlik, uyku bozukluğu olanlar ve çalışan insanlarda daha sık görülen bir durumdur. Çalışan kişilerin yaşadıkları iş stresinden dolayı buna maruz kaldığı düşünülmektedir. Bunun yanında vardiyalı çalışanlar, depresyon hastalığı olanlar, kullanılan bazı ilaçlar, uyku bozukluğu olanlar sıkça uykularında bu durumla karşılaşabilir.
Uyku felci nasıl oluşur?
Bu olayın oluşumunu daha iyi kavrayabilmek için, uykunun fizyolojisini kavramak gerekir. Kişilerin uykuya dalması ve uykuyu devam ettirmesi sırasında bedeninde bazı fizyolojik değişimler olmaktadır. Uyku süreci sarmallar şeklinde devam eder. Bu sarmallar yaklaşık olarak 90 dakika sürmektedir. Bu sarmalların biri biterken, bir diğeri başlamaktadır. Sarmalların her bir tanesi non-REM ve REM döneminde oluşur. Uyku felcinin gerçekleşmesi ise REM uykusu sırasında olmaktadır. Kişinin beyni uyku durumundayken, vücudunda olan kaslar uykuya yatmaktadır. İnsanın uyku durumunda kolunu kaldırsanız ve yere bıraksanız, kolunun hemen düştüğünü görürsünüz. Bu durum kasların o sırada uyuduğunu yani felç halini size gösterecektir. Kişi REM uykusundayken, beyin bazı durumlarda aniden uyanabilir. Bu uyanma o sırada kaslara yansımaz. Yani beyin uyanmış ama bu durumda kaslar halen felç durumundadır. Bu esnada uyanan kişi, vücudunun üzerine bir ağırlık çökmüş gibi, başkasının kendi üzerine oturmuş gibi hisseder. Gerçekte bu esnada kaslarını kıpırdatamadığı için duyduğu uyku felci halidir. Sadece beyni uyanmış olan kişi, bedeni ve kasları henüz uyanmadığından konuşamaz ve vücudunu hareket ettiremez. Yaşanan durum saniyelerce veya dakikalar gibi kısa süre devam etse de, kişide korku ve panik olabilir. Çok nadir saatlerce süren bir olay olabilir. Bu esnada kısa süreli işitsel, dokunsal veya görsel halüsinasyonlar görme durumu yaşanabilir.
Uyku felci tedavisi nasıl yapılır?
Uyku dönemleri olan non-REM ve REM döngüsünü bozmayacak biçimde, uyku kalitesini arttıran ilaçlar kullanılabilir. Uyku bozukluğu bulunanlarda felç durumu daha sık görülebildiğinden, ilaçlarla bu rahatsızlığı tedavi etmek gerekir. İlaçlar mutlaka doktor tavsiyesi ile kullanılmalı, kendiliğinden alınmamalıdır. Antidepresanlar uyku bozukluğu tedavisinde tek başına kullanılmaz. Altta yatan depresyonu tedavi ettiklerinden, uyku bozukluklarında kullanılan ilaçlardandır.