Uyurgezerlik nasıl olur?
Uyurgezerlik genellikle uyku sırasında kalkıp çevresinde dolaşan kişilerin yaptığı işleme denir. Bu rahatsızlık 4-8 yaş arasında olan çocuklarda oldukça yaygın olarak görülür. Bu sağlık için ciddi bir soruna işaret etmeyen ve tedavi gerektirmeyen bir durum olsa da, uyurgezerlik sırasında yaralanma gibi etkiler olursa doktora başvurulmalıdır.
Uyurgezerlik nasıl belirtiler göstermektedir?
Parasomnia olarak sınıflandırılmış olan uyurgezerlik REM döneminde yani rüyasız geçen derin uyku döneminde meydana gelir. Bu kişiler yatakta ayağa kalkar veya yatakta gözlerini açabilir. Gözleri anlamsız şekilde bakan kişi evin içinde dolaşabilir ya da evde ışıkları açıp kapatabilir. Bir şeyler atıştırabilir, giysiler giyebilir, araç bile kullanabilir. Konuşur, kâbus gördüklerinde çığlık atabilir, etrafına tekmeler atabilir. Ayrıca bu kişiler uyurgezer oldukları dönemde uyanmakta güçlük çekebilir. Uykuya dalıştan 1-2 saat sonra uyurgezer hale geçen kişiler, bunu gecede bir kaç kez yaşayabileceği gibi, bir kaç gece arka arakaya yaşayabilir. Genellikle kişiler ergenlik dönemine geldiğinde uyurgezerlik kendiliğinden yok olur. Bu rahatsızlığın belirtileri aşağıdaki gibi etkiler göstermektedir;
- Kişilerin gözleri tam olarak açık ve bakışlar sabittir.
- Yüzde herhangi bir ifade yoktur.
- Kendisine soru sorulduğu zaman cevap vermezler ya da saçma cevaplar verebilirler.
- Çevresinde olan eşya ve insanlara karşı dikkatsiz bir tutum sergilerler.
- Uykuda olduklarında bile uyanık görünebilirler.
- Çevrede dolaşır ve aktivitelerle uğraşırlar.
- Uyandırıldıklarında kafaları bulanık olur.
- Uykuda yaptıklarını uyandıktan sonra hatırlayamazlar.
Uyurgezerliğin sebebi nedir?
Uyurgezerliğin nedenleri çok değişkendir. Bu rahatsızlık REM uykusu sırasında daha fazla kalmış çocuklarda ve yetişkinlerde görülmektedir. Ancak bu rahatsızlık genellikle çocukluk dönemlerinde oluşmaya başlar. Daha sonradan oluşması çok nadirdir. Bu rahatsızlık aynı yumurta ikizi olan insanlarda daha fazla görülür. İnsanlarda magnezyum eksikliği, uyku sorunları, stres, kaygı, grip gibi sorunlar olması halinde bunlar uyurgezerliği tetikleyen etkilerdir. Yatıştırıcı ilaç kullanılması ve alkol alışkanlığı da yetişkinlerde uyurgezerlik oluşmasına neden olabilir. Bunun yanında kalp ritim bozukluğu, travma sonrasında yaşanan stres, reflü, uyku apnesi, panik atak, değişik kişilik bozuklukları uyurgezerliğe sebep olabilir. Uyurgezerlik kalıtsal olarak geçiş yapan bir sorun olarak belirlenmiştir. Eğer ailede diğer bireylerde varsa, kişiler bu konuda daha hassas olmalıdır.
Uyurgezer olanlar ne yapmalıdır?
Tedaviden önce aileden biri ya da arkadaşların kişinin uyurgezer olduğunu görmesi veya bir yaralanma sonucunda kişinin kendisi uyurgezerliğine şahit olmalıdır. Bunun nedeni uyurgezer olan kişinin bu özelliğini belirleyebilecek bir kan testinin ya da başka bir uygulamanın olmamasıdır. Burada uyurgezer kişinin sakatlanmasını önlemek ve stresini azaltmak hedeflenir. Kişilere verilen rahatlama egzersizleri, dinlenmek, alkol kısıtlaması ve uyarıcı hapların alınmaması gibi önlemler faydalı olur. Bu rahatsızlık genellikle özel bir tedaviyi gerektirmez. Eğer ailede birisinde uyurgezerlik varsa, bunu fark edecek aile bireyleri hemen kişiyi yatağına yönlendirmelidir. Bu durumda olan bir kişiyi uyandırmak pek tehlikeli olmaz. Ancak kişi için bu yıkıcı bir etki bırakabilir. Uyandırıldığında şaşırıp, sersemleme etkisi gösterebilir, yetişkin olanlar uyandıran kişiye saldırabilir. Yetişkinlerde görülen uyurgezerlik halinde hipnoz tedavisi uygulanabilir. Eğer buna kullanılan bir ilaç etken oluyorsa, ilaç değiştirilmelidir.
Uyurgezerlerin güvenliği için ne yapılmalıdır?
- Kapı ve pencerelerin sıkıca kapatılması gerekir.
- Odada olan engeller kaldırılmalıdır.
- Odaya zil ya da hareket detektörü yerleştirilebilir.
- Pencerelere kalın perdeler asılmalıdır.
- Hastalar yerde yatırılmalıdır.