Vandallar kimdir?

Ortaçağ’ın başlarında Avrupa’nın orta bölümünde yaşayan Germen kavimlerinden biridir. Roma İmparatorluğu’nun parçalanmasına sebep olan Kavimler Göçü’nde Vandallar’ın önemli rolü vardır. Bugün Almanya sınırları içinde bulunan Oder Irmağı havzasında yaşayan Vandallar ırksal açıdan Gotlar ve Lombardlar’a yakın olmak ile beraber onlarla savaş halinde bulunuyorlardı. M.S 4. asrın başlaırnda Gotlar Vandallar’ı bozguna uğratmıştır. Roma İmparatoru I. Constantinus Vandallar’a bugünkü Avusturya’nın kuzeydoğusunu, Macaristan’ın da batısını kapsayan Pannonia’da Roma uyruğunda yaşama izni vermiştir.

Vandallar 60 yıl kadar Pannonia’da kaldıktan sonra Hunların baskısı neticesinde Galya’ya göç etmişlerdir. Burada Franklara yenilince M.S 409 yılında kralları Gunderich’in liderliğinde Pireneler’i aşarak İspanya’ya girmişlerdir. Siling Vandalları Endülüs, Asding Vandalları da Galiçya’ya yerleşmiştir. Roma İmparatorluğu tarafından İspanya’yı işgal etmekle görevlendirilen Vizigotlar Silin Vandalları’nı da yenmişlerdir. Asding Vandalları ise savaştan kurtulan Siling Vandalları ile birlikte Endülüs’e yerleşmişlerdir.

428 yılında Roma hükümeti ile bozuşan Roma’nın Afrika’daki topraklarının yönetici olan Bonifacius Vandallar’ı kendi bölgesine yerleşmeye davet etmiştir. 428 yılında başa geçen kralları Genserik kumandanlığında Cebel-i Tarık Boğazı’nı tekneler ile geçmiştir. Daha sonra ise yaya olarak Numidya’ya ulaşmışlardır. Bonifacius kısa zamanda Vandallar’ın Romalılardan daha tehlikeli olduğunu görünce İspanya’ya dönmelerini tavsiye etmiştir. Ancak iş işten çoktan geçmişti. Kuzey Afrika’yı geçirmek üzere Vandallar harekete geçmiştir. Kısa bir süre içinde bölgenin önemli bir kısmını işgal etmişlerdir. 435 yılında Romalılar ile yapılan antlaşmaya göre Kartaca ve çevresi Roma’nın elinde kalacak, diğer altı eyaleti de Vandallar almış olacaktı. Böylece Vandallar Roma İmparatorluğu’nun müttefiki olmuştur. Ancak Genserik bu antlaşmaya uymamıştır. 439 yılında Kartaca’yı ele geçirmiş ve bütün Roma Afrika’sına hakim olmuştur. Genserik fetihler neticesinde elde etmiş olduğundan çok yağma ve soygunlar ile ilgileniyordu. Bir Ariusçu Hıristiyan olan Genserik, Katolikler’e baskı uygulamıştır. Kiliselerini yakıp yıkmış harabeye çevirmiştir. Din adamlarına da kilise hazinelerini sakladıkları yerleri söyleyinceye kadar işkence etmiştir. 455 yılında İmparator III. Valentinianus’un dul eşi Licinia Eudoxia Bonifacius ile aynı yanılgıya düşmüştür. Kendisine destek olması için Genserik’i Roma’ya çağırmıştır. Genserik Roma’yı işgal edip 14 gün boyunca yağmalamıştır. Direnme ille karşılaşılmadığı için kenti yakıp yıkmamıştır. Yapılara zarar vermemiştir. Afrika’ya aralarında Eudoxia ve kız kardeşlerinin de olduğu çok sayıda tutsak ve ganimet götürmüştür.

477 yılında Genserik’in yerini oğlu Hunerich almıştır. Sonraki iki kral zamanında rahat bir yaşam sürmüş olan Vandallar savaşçı sertliklerini terk etmişlerdir. 523 yılında kral olan Hilderich bir Katolik idi. Bu yüzden Katolik kilise’sinden yana bir tavır takınmıştır. Ancak Hilderich Vandallar tarafından fazla sevilmemiştir. Savaşçı bir Vandal olan kuzeni Gelimer, Hilderich’i tahttan indirip hapsettirmiştir. Bu durum Hilderich’in yakın arkadaşı olan Bizans İmparatoru ı. Justinyen’e araya girme fırsatı vermiştir. Bizans ordusu 533 yılında Justinyen’in generali Belisarios’un komutasında Afrika’ya çıkmıştır. Vandal ordularının biri uzakta, Sardinya’daydı. Belisarios diğer orduyu mağlup yenerek Kartaca’ya girmiştir. Vandallar Belisarios’a var güçleri ile saldırmışlardır. Zor bir savaştan sonra yine yenilmişlerdir. Teslim olan Gelimer Vandallar’ın bir kısmı ile birlikte Asya’ya sürülmüştür. Bizans’a karşı direnmeyi tercih eden Vandallar’ın etkinliği de uzun sürmemiş, çoğu Bizans ordusuna alınmıştır. Bölgelerindeki yerli halk ile yavaş yavaş kaynaşarak tarihten silinmişlerdir.