Varikosel neden oluşur?
Varikosel testisin etrafını tamamen sarmış olan venöz yapının genişlemesiyle meydana gelen ve doğuştan kaynaklanan damar anomalisidir. Yaşın ilerlemesi nedeniyle ilerleme gösterdiği için, sperm yapım bozukluğunun nedeni olabilir. Toplumda en çok 20-30 yaşlarındaki erkeklerde % 16-25 oranında etkili olur. İlerleyen zamanda testis boyutlarında azalmaya neden olarak, testosteron yapımındaki bozukluğun sebebi olabilir. Bazı hastalardaki varikosel sperm bozukluğuyla beraber testis ve kasık bölgesinde ağrıların oluşmasına neden olabilir. Kısırlık için başvuran erkeklerin % 35-40 oranında varikosel sorunu olduğu belirlenmektedir. Bu sorun genellikle % 98 oranında sol taraftaki testiste, % 2 oranında ise sağ taraftaki testiste meydana gelir. Bunun daha çok sol tarafta etkili olması, sol toplardamarın boşaldığı yerde olan ana damara dik açı yapması, sol toplardamarın daha uzun olması, sağ testisin sol taraftan daha aşağıda ve sarkık yapıda olması, sol toplardamardaki kanı pompalayan kapakçıkların yetersiz olması ve kanı ileriye gönderememesi gibi sebeplerden meydana gelebilir. Artan kanlanmanın ve damar yapısının bozulmasının testiste ısı artışına neden olması ve dokuda oksijenlenmenin bozulması gibi etkilere sebep olur. Bunlar böbrekler ve böbrek üstü bezlerinden gelen zararlı atıkların birikmesi sonucunu doğurur. Spermlerin üzerindeki hareketlilik bozulur, sperm sayısı azalır ve spermlerin yapısı bozulmalara maruz kalır. Bu etkiler sonucunda spermiogramda sperm sayısı azalır ve sperm yapısı bozulur. Testosteron hormonunun salgılandığı testiste leydig hücreleri artmasına rağmen, testosteronda azalma meydana gelir.
Varikosel nasıl belli olur?
Çoğu hastalarda herhangi bir belirti göstermeden ilerleyen varikosel, vücutta başka bir hastalığın değerlendirilmesi sırasında belirlenir. Bazı hastalarda olan varikosel ağrıyla birlikte kendisini belli edebilir. Bu hastalarda testiste çekilme hissi meydana gelir. Bu etki ayakta dururken ve sıcak zamanlarda damarların belirginleşmesi nedeniyle, elle sicim gibi hissedilir. Bu hastalar genellikle testislerinde ele gelen damarları fark edip, doktora gider. Hastaların elle yapılan muayenesi ile rahatlıkla tanı konulabilir. Bir kısım hastalarda ise, doppler ultrasonografi çekilmesi gerekebilir. Hastaların hepsinde 3 gün sürecek cinsel perhizden sonra, sperm tahlili yapılarak, sperm sayısı, spermlerin şekilleri ve hareketliliği araştırılır. Bu tetkiklerin sonucunda hastaların % 70 oranında spermlerinde azalma ve şekil bozukluğu belirlenir. Hastalarda genellikle kısırlık belirlenmektedir. Kısırlığı olan hastalara, ağrı yakınması olanlara ve testisleri küçülmüş olan hastalara cerrahi tedavi uygulanması tavsiye edilir. Tedavi uygulanması için, varikosel sperm değerlerinde bozulma meydana gelmelidir. Adolesan çağındaki erkek hastalarda yani ergenliğe ermemiş olan hastalarda testislerin küçülmesi dikkate alınıp, ameliyat önerilir.
Varikosel tanısı ve tedavisi nasıl yapılır?
Hastalığın teşhis edilmesinde en önemli yöntem fiziki muayene ile konur. Kord denilen ve testise giden damarın ve sinir yapısının elle muayene edilmesi sayesinde, varikosel teşhisi konur. Muayene sırasında hastaların öksürtülmesi ve ıkınma eyleminin yapılmasının ardından, karın içi basıncı arttığı için genişleyen damar yapısı daha rahat belirlenir. Ikınma sonucunda belli olan varikosel grade 1, ayakta ıkınmayla belirlenen grade 2, dışarıdan gözle görülebilen damar yapısı ise grade 3 olarak tanımlanmaktadır. Muayene ile tam bir belirleme olmazsa, doppler ultrasonografi uygulanmaktadır. Tanı konulan varikoselin tedavisi sadece ameliyatla yapılmaktadır. Çocuk sahibi olan evli erkekler, önce takip altına alınır. Hastada ağrı olursa, sperm hücresinin sayısı ve kalitesinde düşüklük olduğunda, testis boyu küçüldüyse ameliyat gerekli hale gelir. Kasık bölgesinden açılacak küçük bir kesiyle gerçekleştirilen ameliyat sırasında, testisi drene eden venler birbirine bağlanmaktadır. Son derece kolay bir şekilde yapılan ameliyattan sonra hastaların hastanede yatmasına gerek kalmadan taburcu olurlar. Ameliyattan sonra 3 ay içinde hastaların sperm üretimi düzelme gösterir. Hastalara ameliyatın ardından 3-6 ay içinde sperm tetkiki yapılması gerekir.