Vasiyetname çeşitleri nelerdir?

Vasiyetname, sadece miras bırakanın iradesiyle açıklanır ve tamamlanır, tek taraflı hukuki bir işlemdir. Miras bırakan tasarrufta bulunabilir olan kısma ve saklı pay kurallarına uymak kaydıyla, vasiyet yoluyla tasarruf edebilir. Miras bırakan ancak bu yolla mirasçı atayabilir, mal bırakabilir, vakıf kurabilir, mirasın paylaşılmasına ilişkin talimat verebilir.

Vasiyette bulunulması için, on beş yaşını doldurmuş olmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak şarttır.  Vasiyet yolu ile miras bırakmak, kişiye özel ve sıkı sıkıya başlı bir haktır. Dolayısıyla bu konuda yasal ya da iradi temsilci seçilemez. Miras bırakanın, bu hakkı bizzat kendi kullanması gerekir. Vasiyetname geçerliliği kanunumuzda üç şekilde olabilir. El yazılı vasiyetname, resmi vasiyetname ve sözlü vasiyetname düzenlenebilir.

El Yazılı Vasiyetname;  Bu tür vasiyetlerde, vasiyetnameyi miras bırakan başından sonuna kadar el yazısı ile yazmalıdır. M.K 538/I bendine göre “ el yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar miras bırakanın el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur.”

Bu nedenle, bizzat el yazısıyla yazılmamış, düzenleme tarihi belirtilmemiş veya miras bırakan tarafından imzalanmamış vasiyetnameler geçerli değildir.  Yazının okunaklı olup olmaması, eski veya yeni yazı olması önemli değildir. Yazının Türkçe olması da şart değildir. Yeter ki daktilo veya bilgisayar çıktısı ile yazılmamış olsun, el yazıyla yazılan tüm vasiyetnameler geçerlidir. Vasiyetnamenin tarihi, yapılacak olan bir itiraz karşısında, zaman araştırılması yapılması ve hukuki ehliyetin gün itibariyle ortaya konulması için çok önemlidir.

Vasiyetnamenin, açık veya kapalı zarf olarak saklanması için sulh hâkimi, noter veya yetkili memura bırakılabilir. Bırakılmasa da hukuken geçerlidir.

Sözlü Vasiyetname; Medeni Kanunumuz, bu vasiyet şeklini yakın ölüm halleri, irtibatın kesilmesi, hastalık veya savaş gibi olağan üstü hallerden dolayı, miras bırakan tarafından yazılı veya resmi vasiyetname düzenlenemeyeceğini dikkate alarak kabul etmiştir.

Sözlü vasiyetname, miras bırakanın son arzusunu iki tanığa açıklaması ve tanıkların bu açıklamaları, uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmalarından ibarettir. Tanıklardan biri, kendilerine açıklanan arzuları yer, yıl ve günü belirterek hemen yazmalı, imzalamalı ve diğer tanığa da imzalatmalıdır. İki tanık bu belgeyi zaman geçirmeden, sulh hâkimine veya asliye mahkemesine verir ve miras bırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağan üstü durumda kendilerine açıkladığını beyan ederler.

Sözlü vasiyet yapan kişi, askerlik görevini yapıyorsa teğmen veya daha üst rütbeli bir subay; ülke sınırları dışına seyreden ulaşım aracında ise araç sorumlusuna; tedavi ediliyorsa da sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer. Vasiyet eden kişinin daha sonra başka şekilde vasiyetname düzenleme imkânı olduğunda, bu imkân doğduğundan itibaren 1 aylık süre sonunda, eski vasiyetname geçerliliğini yitirir.

Resmi Vasiyetname; Bu vasiyetname şekli genellikle, okuma yazma bilmeyen veya özürlü olması yüzünden el yazılı vasiyetname düzenleyemeyenlerin başvurduğu bir şekildir. Resmi şekil denmesinin sebebi, düzenlenmesini noterlerin gerçekleştirmesinden dolayıdır.

Fiil ehliyeti olmayan, kamu hizmetinden yasaklı olan, okur -yazar olmayan kişiler, miras bırakanın eşi, alt soy üst soy kan hısımları, kardeşleri, bu kişilerin eşleri, resmi vasiyetnamede memur veya tanık olarak düzenlenemez. Resmi vasiyetname düzenleyen memur ve tanıkların üst soy ve alt soylarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine, düzenlenen vasiyetnamede hiçbir kazanımda bulundurulamaz.