Vergi hataları ve uyuşmazlıkları nasıl çözülür?

İdari çözüm yolları sayesinde, yargı yoluna başvurmaya gerek duyulmaksızın, bir şekilde anlaşmaya varılmasına olanak tanınabilir. Bu çözümler vergi hatalarının düzeltilmesi yolu ve uzlaşma yoludur.

Vergi hatalarının düzeltilmesi yolu: Vergi hatası, Vergi usul kanununda tanımlanmıştır. Bu kanun hükmüne bağlı olarak “Vergiye ilişkin hesaplarda veya vergilenme sürecinde yapılan haksız yere fazla ya da eksik vergi istenmesi, alınmasıdır.”

Başlıca vergi hataları;
• Matrah hataları; Vergilendirmeyle ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname ve kararlarda, matraha ait rakamların ya da indirimlerin eksik ya da fazla gösterilmesidir.
• Vergi miktarlarında hatalar; Vergi oran ve tarifelerin yanlış uygulanması, mahsup yapılmamış ya da yanlış yapılmış olması, beyanname, tahakkuk fişi ve ihbarnamelerde verginin eksik ya da fazla hesaplanarak gösterilmiş olmasıdır.
• Verginin mükerrer olması; Aynı vergi kanununun uygulanmasında, aynı vergilendirme dönemi içerisinde, aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi ve alınmasıdır.

Kişi yönünden verilendirme hataları ise;
• Mükellefin şahsında hata; Bir verginin asıl borçlu yerine başka kişiden istenmesi ya da alınmasıdır.
• Mükellefiyette hata; Vergiye tabi olmayan ya da vergiden muaf olan kişilerden vergi istenmesi veya alınmasıdır.
• Verginin konusunda hata; Vergi konusuna girmeyen veya vergiden müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıymet, evrak veya işlemler üzerinden vergi istenmesi ya da alınmasıdır.
• Vergilendirme ya da muafiyet döneminde hata; Yapılan vergilendirme döneminin yanlış gösterilmesi ya da süre itibariyle eksik veya fazla hesaplandırılmasıdır.

Vergi hataları, mükellefin başvurusu üzerine ya da vergi yönetiminin iç denetim süreçleri sonucunda çıkabilir. Her iki durumda da karar vermeye yetkili kişi vergi dairesi müdürüdür. Tereddüt mahal vermeden açık ve mutlak yapılan vergi hataları re ’sen düzeltilir. Bu durumda aleyhine hesaplama yapılan kişilerin dava açma hakları saklıdır. Mükellef, dava açma süresi içerisinde düzeltme talebinde bulunursa, bu süre, dava açma süresini durdurur. Mükellef düzeltme istemine, başvuru tarifinden itibaren 60 gün içinde, hiçbir cevap verilmezse, istem reddedilmiş sayılır.60.günden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayan dava süresi içerisinde dava açılabilir.

Şikâyet Yoluyla Başvuru; Mükellef dava açma süresi geçtikten sonra, düzeltme isteminde bulunur. Bu istem reddolunursa, maliye bakanlığına başvurulabilir. Şikâyet başvurusunun, il özel idare vergileri için valiliğe, belediye vergileri için belediye başkanlığına yapılması gerekir. Şikâyet başvurusunun üzerine bu organlarda ret cevabı gelirse, mükellef vergi mahkemesinde dava açabilir. Ancak bu mahkemelerde, yalnızca vergi hatalarının düzeltilmesiyle ilişkili hükümlerle sınırlı olarak incelenebilir.

Uzlaşma; Belli bir miktarda vergi tarhiyatı üzerinde, vergi mükellefi ile vergi yönetiminin, bir müzakere sürecinden geçtikten sonra anlaşmaya varmasıdır. Hapis cezasını gerektiren filler için uzlaşma yolu kapalıdır. Uzlaşmanın sonucu, ilke olarak tek oturumda yapılacak bir müzakere süreci sonunda açıklığa kavuşur. Tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma yapılabilir. Her durumda uzlaşma sağlanamaması durumunda mükellef, son teklifi de kabul etmeyi düşünmüyorsa, vergi mahkemesine dava açabilir. Dava süresi bitmiş veya bitmek üzereyse, uzlaşma tutanağından sonra 15 gün dava açma süresi uzayacaktır.

Uzlaşılan ve tutanakla belgelendirilen konular için dava açılamaz. Üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar, kanuni ödeme zamanlarından önce tebliğ edilmişse, kanuni ödeme zamanlarında da ödeme süresi geçmişse, uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içerisinde ödenir.