Yer fıstığı nerede yetişir?

İlk bakışta tahmin edilmesi güç olsa da “baklagiller” familyasına ait olan yer fıstığı, adında da tahmin edilebileceği gibi “yerde” yetişen bir bitkidir. Bilinen 32 türü bulunan yer fıstığının bazı türleri çok yıllık, bazıları da tek yıllık olarak yetiştirilmektedir. Tohumları %60’a kadar varan oranlarda yağ içerdiğinden, yer fıstığı bilhassa yağ sanayi için önemli bir hammaddedir. Protein içeriği de oldukça yüksek olan yer fıstığının bazı türleri yaklaşık olarak %30 oranında protein ihtiva etmektedir. Dünyanın dört bir yanın kuruyemiş olarak büyük bir zevkle tüketilen yer fıstığı ayrıca yüksek oranda yağ içerdiğinden ezme olarak da kullanılır. Kabuğu dahi birçok farklı şekilde değerlendirilebilen bir bitki olduğundan, yüzyıllardır dünyanın birçok farklı toplumu tarafından üretilmektedir. Karbonhidrat ve vitamin açısından da yüksek bir içeriğe sahip olan yer fıstığının besin değeri kalori değeri de yüksektir. Zira genel olarak tüm yer fıstığı türleri %45-60 arasında yağ içermektedir.

Dış kabukları toprağın içinde kalan yer fıstıkların bir bölümü bu şekilde yani kabukları kırılmadan kuruyemiş olarak tüketilir. Kuruyemiş olarak kabuksuz yer fıstığı da ülkemizde olduğu gibi dünya genelinde oldukça fazla tüketilmektedir. Kabukların kırılmasının ardından tohumların ayıklanması ve sonrasında kavrulmasıyla yer fıstığının içindeki nem oranı azaltılır. Böylece bayatlamaya ve küflenmeye karşı daha dayanıklı hale gelen yer fıstığı daha uzun süre boyunca saklanabilmektedir. Çiğ fıstık tadının giderilmesi ve daha yoğun bir aroma için tuzlanarak kavrulan yer fıstıkları, ambalajlandığında uzun süre boyunca tazeliğini koruyabilmektedir. Ülkemizde çok yaygın olmasa da, özellikle ABD’de de yer fıstığı ezmesi de oldukça beğeni toplayan bir gıdadır ve neredeyse tüme eyaletlerde yaygın olarak tüketilmektedir.

Yer fıstığı tohumlarından oldukça lezzetli ve besin değeri yüksek bir bitkisel yağ elde edilmektedir. Berrak bir renge sahip olan yer fıstığı yağı, tıpkı diğer yağlar gibi mutfaklarda her türlü amaç için kullanılabilir. Ayrıca yer fıstıklarının preslenmesi ile yağ elde edildikten sonra geriye kalan küspe yani posta, protein açısından oldukça zengin olduğu için bebek maması üretiminde ve sporcuların kullandığı protein takviyelerinde de kullanılır. Yer fıstığı tohumlarında yaklaşık olarak %7 oranında nem bulunmaktadır. Kavrulma işlemleri ile bu nem oranı %1-2 seviyesine indirilir. Böylece yer fıstığı küflenmeye karşı korunmuş olur. Yer fıstığı kabuklarının toprağın içinde yer alması sebebiyle bu bitkinin üretimi çok kolay zannedilse de, kaliteli ve bol miktarda ürün almak için birçok farklı faktöre dikkat edilmesi gerekir. Yüksek yağ oranına sahip olan yer fıstıklarının ticari değeri çok daha yüksektir.