Yumurta ve sperm donasyonu nedir?
Yumurta ve sperm donasyonu erken menopoza giren veya yeterli yumurtası bulunmayan kadınlara ve yeterli miktarda yumurtası olsa da, eşinin spermi olmayan kadınların bebek sahibi olabilmesi için yapılan uygulamalardan biridir.
Sperm donasyonu nedir, kimler için uygundur?
Sperm donasyonu erkekte sperm üretiminin bulunmaması ya da spermin embriyo yapabilme kapasitesinin olmaması halinde, üçüncü bir kişinin sperm hücresinin alınmasıdır. Tüp bebek tedavisi sırasında yumurtanın döllenmesi için yeteri kadar sperm hücresi alınır. Erkeğin testis muayenesinde yeteri kadar sperm hücresi yoksa, bu yöntem çiftlere önerilmektedir. Bu sayede çiftler bebek sahibi olabilmektedir. Sperm donörü kişiler detaylı olarak incelenip kabul edilmektedir. Sperm hücresi alacak çiftlerde psikolojik olarak muayene edilerek, doğacak bebeğe olan yaklaşımları sorgulanır. Ailenin çevresiyle sohbet edilerek, çiftin uygunluğu değerlendirilir. Sperm verecek kişinin cinsel hastalıkları ve sperm analizleri normal değerlerde çıkmalıdır. Donör olanlar on farklı çiften daha fazla kişiye sperm donasyonu yapamaz. Küçük toplumlarda yaşayan kişiler için bu oran beşle sınırlandırılmıştır. Sperm dondurulma işlemi yapıldıktan sonra, 6 ay süreyle yeni örnek alınmaz. Daha sonra tekrar tetkikler yapılıp örnek alınabilir. Spermler kadına vajen içine boşaltılıp, rahim içine aşılama yapılıp ya da tüp bebek tedavisinde mikroenjeksiyon yöntemiyle aktarılarak, gebelik oluşturulmaya çalışılır.
Sperm bankası işlemleri nasıl yapılır?
Sperm bankasına başvurup, sperm vermek isteyen kişiler genetik ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından tarama testlerinden geçirilir. Kişilere psikolojik analiz yapılıp, sperm bağışı için uygunluğu denetlenir. Aile bireylerine ait fiziksel özellikler tespit edilir. Bu tespitler sperm bankasının olduğu ülkenin kurallarına uygun biçimde kayıt altına alınır.
Sperm bağışı yapanlara uygulanan tarama testleri nelerdir?
- Aile bireylerinin tıbbi açıdan geçmişinin sorgulanması
- Psikolojik profil
- Uyuşturucu kullanımı ve HIV riski araştırması
- Hepatit B ve Hepatit C
- Sifilis
- Talasemi
- Kistik fibröz
- Gonorrhea
- Chlamidia
- CMV ( Cytomegalovirus )
Bu tarama testlerini istenen seviyede geçen sperm bağışçısından sperm örneği alınmaktadır. Bu spermler özel yıkama işleminden geçirilerek, tüplere bölünüp dondurma işlemine tabi tutulur.
Yumurta donasyonu nedir, nasıl uygulanır?
Bu işlem sırasında donör olan kadının yumurtalıkları uyarılmaktadır. Yumurtalar yeteri kadar olgunlaştıktan sonra, hafif damar anestezisi yapılıp, yumurtalar vajinal yolla toplanır. Laboratuvar ortamında yumurtalar erkeğin spermiyle birlikte mikroenjeksiyon işlemine tabi tutulur. Yumurta donasyonu rahmi bulunan, ancak yumurtalıkları ve yumurtası olmayan kadınlara, menopozda ya da yumurtalıkları yeteri kadar yumurta veremeyen kadınlara uygulanmaktadır. Yumurta veren kadınların sağlıklı, genç ve doğurgan özelliklerde olmasına dikkat edilir. Bulunulan ülkenin kurallarına göre verici kadın en fazla 3 çifte yumurtasını verebilir. Verici olanların tüm sağlık kontrolleri ve taramaları yapılarak, alıcılarla uyum içinde olmasına özen gösterilir.
Yumurta donasyonu için vericiler nasıl seçilir?
- Yumurta bağışlayan verici, alıcı çiftlerin tanımadığı ya da tanıdığı kişilerden olabilir.
- Yumurtayı bağışlayanlar 20-29 yaşları arasından sağlıklı kişilerden seçilir.
- Donör olarak seçilen kişiler daha önce sağlıklı çocuk doğurmuş olan kişilerden seçilir.
- Yumurta bağışlayanların aile geçmişinde zekâ geriliği gibi sorunların olmamasına dikkat edilir.
- Donörlerin genetik hastalıklara sahip olmamasına dikkat edilir.
Yumurta donörleri enfeksiyon hastalıklar ve genetik hastalıklar konusunda araştırılmasına özen gösterilerek, kan gruplarına, fiziksel özelliklerine, etik kökenine dair gerekli taramalar yapılmaktadır. Kişinin saç rengi, göz rengi gibi her özelliği kayıt altına alınır. Bunlar uygun özellikte olan alıcılarla eşleştirilir.
Yumurta donasyonu işleminin başarısı için, çiftlere uygulanan testler nelerdir?
- LH, FSH, E2 ve Prolaktin hormonlarının analizi
- Pelvik ultrason, rahim filmi ya da HSG
- Sperm analizi
- Anti HCV, HBsAg, HIV bulaşıcı hastalıklar için kan testleri
- Kan grubu analizi
- TSH, T3, T4 testlerinin yapılması
- Tam kan sayımı, açlık kan şekeri testi
- Donörün belirlenebilmesi için, anne adayının fiziksel özellikleri belirlenir.