Zeytin hastalık ve zararlıları nelerdir?

1. ZEYTİN DAL KANSERİ
Bakteri, krem-yeşil renkteki canlı ur ve siğillerde bulunur. Ur ve siğiller fazla ışık ve ısının tesiri ile koyu kahverengi, çatlamış ve tepesi çökük bir görünümdedirler. Bu tipteki ur ve siğillerde hastalığa neden olan bakteri ölür ve hastalık yapamaz. Yıllık sürgünlerde siğiller küçük, yuvarlak ve süngerimsidir. Hasat sırasında sırık vuruğu, dolu yarası ve budama hatalarından dolayı meydana gelen yaranın şekline göre, urların büyüklükleri de değişmektedir. Hastalıkla mücadele etmek için zeytin dikimine elverişli olmayan, yerlerde zeytin dikiminden vazgeçilmelidir. Fazla su tutan, tabanı killi olan topraklara zeytin dikimi yapılmamalıdır.

Bahçe tesisinde kaliteli fidanlar ve aşı kalemleri kullanılmalıdır. Kanserli ağaçların budama işlemleri nemli ve yağışlı günlerde yapılmamalı ve aletler sık sık %3’lük lizol eriyiği ya da %10’luk sodyum hipoklorite batırılmalıdır. Sırıkla hasat yapmaktan vazgeçilmeli ya da dalları zedelemeyecek şekilde önlemler alınmalıdır. Budama artıkları yakılmalıdır. Kanserle bulaşık zeytinlikler iki yıl budama yapmaksızın yılda tam olarak 4 defa ilaçlanır.

2. ZEYTİN AĞAÇLARINDA VERTİSİLYUM SOLGUNLUĞU
Hastalığın ani ve yavaş solgunluk olmak üzere 2 çeşit belirtisi vardır. • Ani solgunluk kış sonundan erken ilkbahara kadar görülür. Sürgün ve dallarda ani kurumalar görülür. Hastalıklı ağaçların sürgün ve dalları kuruyup ölür. Yapraklar açık kahverengine döner ve geriye doğru kıvrılır. • Yavaş solgunluğu ise ilkbaharda görülmeye başlar. Belirtiler ilk olarak çiçeklerde olur. Hastalık çiçeklenme döneminin başında görülürse çiçekler dökülebilir. Çiçek tomurcukları kahverengileşerek ölür ve ağaçta asılı kalırlar. Hastalık zeytin ağaçlarında verim düşüklüğüne ve ölüme neden olmaktadır. Hastalıktan korunmak için daha önce hastalığın görülmediği yerlerde zeytinlik bahçesi tesis edilmelidir. Gübreleme yaprak ve toprak analizine göre yapılmalıdır. Aşırı azotlu gübrelemeden kaçınılmalıdır. Hastalıklı sürgünler budanmalı, yapraklar dökülmeden önce budama tamamlanmalıdır. Budama artıkları bahçeden uzaklaştırılmalıdır.

3. ZEYTİNLERDE HALKALI LEKE HASTALIĞI
İlkbaharda yaprak üst yüzeyinde görülen siyahımsı nokta şeklindeki lekeler ilk belirtilerdir. Bu noktaların olduğu yerde renk açılır, etrafında açık renkli bir halka oluşur. Bunu dıştan ikinci halka çevirir. Hastalık verim düşmesine ve erken meyve dökümüne neden olur. Ağır su tutan topraklarda zeytinlik bahçesi tesis edilmemeli drenaj kanalları açılmalıdır. Gübreleme ve sulama tekniğine uygun olarak yapılmalı, aşırı azotlu gübre kesinlikle kullanılmamalıdır. Ağaçlar havalanacak ve ışık alacak şekilde budanmalı, kuru dal ve dalcıklar budanarak uzaklaştırılmalıdır.

4. ZEYTİNDE ANTRAKNOZ
Antraknoz önemli bir zeytin hastalığıdır. Bu hastalık yaprak, çiçek ve meyvelerde zarar oluşturmakta ve asıl zararını da zeytin meyvelerinde yapmaktadır. Hastalık belirtileri inokulasyondan 5-6 gün sonra kendisini göstermektedir. Zeytindeki ilk belirtiler meyveler olgunlaştığında düzenli ya da düzensiz kahverengileşme şeklinde görülür. Meyvenin büyümesiyle lezyonlar birleşerek meyvenin tamamını çürütebilir. Hastalık belirtisi genel olarak meyvenin uç kısmında basık içe çökmüş lezyon şeklindedir. Hastalığın şiddetli enfeksiyon yaptığı yıllarda % 50’ ye yakın oranda üründe azalma olmaktadır. Hastalığın şiddetini azaltmak için zeytin sineği mücadelesi yapılmalıdır. Sık dikimden kaçınmalıdır. Yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır. Hasta dallar budanmalı ve yok edilmelidir. • Budama ağaçlarda hava sirkülasyonunu sağlayacak ve ışık alacak şekilde yapılmalıdır. İlaçlama sonbahar yağmurlarından önce yapılır.

5. ZEYTİN SİNEĞİ
Zeytin sineği kışı toprağın 2-5 cm derinliğinde pupa halinde ya da zeytinlik ve fundalıklarda ergin halinde geçirir. Erginler, toprak sıcaklığının 10 C’yi bulmasından itibaren genel olarak hazirandan itibaren topraktan çıkmaya başlarlar. Bir dölün gelişme süresi ortalama 30-40 gün kadardır. Zeytin sineği larva döneminde, meyve etinde zarara neden olur. Meyvelerin çürüyerek dökülmesine, zeytinyağı miktarının azalmasına ve yağda asitliğin yükselmesine neden olur. Kitlesel tuzaklama metoduyla zeytin sineği popülasyonunun yüksek olmadığı alanlarda zeytin sineği ile başarılı bir şekilde mücadele etmek mümkündür. Bunun için Bakanlık tarafından ruhsatlandırılmış tuzak tipi kullanılmalıdır.

6. ZEYTİN GÜVESİ
Ergin kelebek gümüş renklidir. Üst kanatlarının üzerinde siyah renkli lekeler ve kenar uçlarında gümüş renkli saçaklar bulunur. Larvaları, genel olarak kirli beyaz ve sarımtrak renktedir. Zeytin güvesi yılda 3 kez döl verir ve her döl zeytin ağacının ayrı fenolojik dönemlerinde zararlı olur. Zeytin güvesinin meyvelerdeki zarar oranı yıllara ve bölgelere göre değişmektedir. Bazı yıllarda bu zarar %30’a kadar ulaşan ürün kaybına neden olabilmektedir. Zararlının sadece meyve dölüne karşı ilaçlama yapılmalıdır. Kontrol edilen mercimek büyüklüğündeki zeytin meyvelerinin %10’unda canlı “yumurta+larva” olması halinde ilaçlama yapılmalıdır. Mayıs ayının ikinci yarısında yapılan kontrollerle uygun ilaçlama zamanı tespit edilmelidir. İlk kelebeklerin yakalanmasından 7-10 gün sonra ilaçlama yapılmalıdır.

7. ZEYTİN KABUKLU BİTİ
Zeytin kabuklubiti, ekonomik kayıplara neden olan bir bit çeşididir. Zararı, meyve ağaçlarının gövde, sürgün, dal, yaprak ve meyvelerinde olmaktadır. Popülâsyonu yüksek olduğunda, ağaçların kurumalarına yol açmaktadır. Bulaşık bahçelerde toprak işlemesi, sulama, gübreleme ve budama işleri usulüne uygun yapılmalıdır. Budamadan kalan artıklar yakılarak yok edilmelidir. Kimyasal ilaçlama ile de mücadele edilebilmektedir.

8. ZEYTİN KARAKOŞNİLİ
Aktif larva, sarı renkte ve hareketlidir. Kışı genel olarak yapraklarda ikinci ve üçüncü dönem larva olarak geçirmektedir. Zeytin karakoşnili ağacın özsuyunu emerek beslenir ve salgıladığı tatlı madde bütün ağacı sarar. Koşnil kuvvetli ağaçlarda daha az yaşama şansı bulabildiğinden dolayı çeşitli nedenlerle zayıf düşmüş olan ağaçları kuvvetlendirmek gerekir. Bunun için kuruyan dalların kesilmesi, ağaçların iç kısımlarının hava ve ışık almasını sağlayacak şekilde budanması ve gübrelemenin tekniğine uygun olarak yapılması gerekmektedir. Parazitlenmenin %50’nin üzerinde olduğu zeytinliklerde, Zeytin karakoşniline karşı ilaçlama yapılmamalıdır.

zeytin fidantırtılı, zeytin pamuklu koşnili, zeytinde pamuklubit, zeytinde filizkıran, zeytin kızılkurdu, zeytin çiçek sap sokanı, zeytin kırlangıç böceği, zeytin kurdu, zeytin yara koşnili diğer hastalık ve zararlılardır.